Najciekawsza, najważniejsza i jednocześnie najbardziej obszerna część prezentowanej w tym cyklu książki „The mental game of trading” to 5 rozdziałów w detalach opisujących jak konkretne emocjonalne i mentalne problemy wpływają na zachowania i skuteczność inwestorów.
Absolutnie unikalny tekst, który powinien wejść na stałe do kanonu literatury branżowej. Nie da się tego streścić bez szkody dla merytoryki, dlatego zaprezentuję tylko małą próbkę.
***
W poprzednich częściach pokazywałem 2 narzędzia wymyślone przez autora owej książki Jarreda Tendlera, które mają pomagać w systematyczny sposób zidentyfikować problemy emocjonalne inwestora. Były to dla przypomnienia: MAPOWANIE oraz MENTAL HAND HISTORY. I teraz oba te narzędzia Tendler wykorzystuje praktycznie do:
KROK PIĄTY – wykrywanie źródeł wszystkich problemów
A źródła te kryją się pod 5 postaciami:
- CHCIWOŚĆ
- STRACH
- TILT
- ZAUFANIE
- DYSCYPLINA
Do tego wpisu wybrałem krótką prezentację rozdziału o STRACHU, aby zilustrować jakiego rodzaju treści można w owej książce znaleźć.
Aby zrozumieć jak wpływa on na zachowania i decyzje inwestorów, Tendler daje do zrozumienia, że należy na wstępie zaakceptować dwa związane z nim założenia:
1. Strach to naturalna część ludzkiej osobowości. Nie jest przypisany z tego powodu wyłącznie do tradingu/inwestowania, ale akurat w tej branży przybiera on nad wyraz silne objawy. Jako część natury jest nam potrzebny w roli SYGNAŁU o czymś, co się niepokojącego dzieje wokół czy w nas.
2. Tendler zakłada, że do tradingu/inwestowania przychodzimy z gotową Przewagą (plan, strategie), a jego zadaniem jest pomóc nam przy problemach w efektywnej jej realizacji. Tymczasem wiele źródeł strachu bierze początek już W BRAKU PRZEWAGI. Tego rodzaju strachu nie da się wyciszyć inaczej jak przez ODNALEZIENIE własnej Przewagi, a do tego służą zupełnie inne podręczniki niż ten. W tym układzie pierwsze i najważniejsze pytanie w przypadku problemów ze strachem powinno dotyczyć właśnie tego:
Czy posiadam jakąś przewagę, jakieś skuteczne strategie i metody wygrywania z rynkiem?
Bez odpowiedzi twierdzącej nie ma w zasadzie nawet sensu brnąć w jakieś psychologiczne poradniki, ponieważ NIE ZASTĄPIĄ one Przewagi. Strach to w dużej mierze objaw rynkowej NIEPEWNOŚĆI. Tymczasem owa niepewność wręcz ulega zwielokrotnieniu jeśli nie wiemy jak generować tu zyski, jakie podjąć transakcje albo czy straty biorą się Z BŁĘDÓW czy Z LOSOWOŚCI.
Natomiast istnieje jeszcze cały obszar błędów popełnianych przy realizacji Przewagi, których źródłem jest strach. To strach zamyka nasze obwody odpowiedzialne za ocenę ryzyka, decyzje, intuicję, prognozy a także kieruje nas ku podejmowaniu z tych powodów nieracjonalnych ruchów, by chwilę potem samemu się dziwić, że do nich doszło.
Tendler wskazuje i bardzo szczegółowe opisuje 5 głównych objawów strachu w inwestowaniu, które tutaj jedynie wymienię dla porządku i z krótkim wyjaśnieniem:
1. Awersja do ryzyka, a więc reakcja obronna organizmu przed bólem powodowanym stratą finansową
2. Overthinking, czyli nadmierne myślenie – desperackie szukanie przez umysł pewności dla podjęcia decyzji
3. Zgadywanie (second-guessing), czyli próba obejścia sygnałów naszej własnej strategii i nieustanna co do niej niepewność
4. Brak zaufania do własnej intuicji, czyli nieustanne poszukiwanie wszędzie „dowodów” poprawności własnych decyzji
5. Negatywne myślenie o przyszłości, odnosi się do kontestowania naszych własnych wyborów, decyzji, podjętych transakcji w kontekście ruchów rynków
Aby odkryć źródła i wzory strachu, Tendler używa następującej sekwencji działań:
Po pierwsze – dokonuje prezentowanego w poprzednich częściach MAPOWANIA, które w detalach opisuje nasze myśli, odczucia, reakcje, historie, działania.
Po drugie – układa je wszystkie w ranking od najmniej dolegliwych po najbardziej. W książce znalazło się wiele przykładów jak to robić.
Po trzecie – sugeruje poszukać w tym zestawieniu charakterystycznych wzorów własnych zachowań i dotrzeć do ich powodów; odnalezienie ich i świadomość ich istnienia oraz działania już pomaga starać się o to, by ich UNIKAĆ w przyszłości.
W tym celu podrzuca do pomocy świetne opisy kilku rodzajów rodzaju źródeł strachu, czyli w skrócie:
- FOMO
- obawa przed stratą
- ból straty
- przywiązanie do niezrealizowanych zysków
- zakładanie najgorszego
- obawa o popełnienie błędu
- oczekiwanie od siebie perfekcji
- syndrom zbitego psa
- nie do końca poprawny proces podejmowania decyzji
- z góry zakładanie błędów
- popełnianie oczywistych błędów emocjonalnych
- strach przed porażką
- wysokie oczekiwania
- niedocenianie własnych osiągnięć
- niedocenianie własnych umiejętności
- błędy w realizacji planu
To tylko hasła, które w książce znajdują doskonałe opisy przejawów i zależności. Wszystko oprawione przykładami i w zamierzeniu ma to pomóc we własnym rachunku sumienia, czyli odszukaniu dzięki tym materiałom własnych źródeł problemów inwestycyjnych związanych ze strachem. Dla pełnego zrozumienia własnych słabości i odszukania właściwych sposobów ich potraktowania Tendler używa techniki „Mental hand history”, opisywanej w poprzednim wpisie.
W ten sposób przechodzi przez wszystkie 5 wymienionych na początku rozdziałów, bogatych w świetne opisy powiązań między emocjami, zachowaniami i pochodzącymi z nich błędami. Dla celu tego wpisu czytam je już po raz trzeci. Pierwszy raz był ogólnym ogarnięciem treści, drugi – własnym rachunkiem sumienia, czwarty będzie dla wyłapania niuansów.
W ten sposób Tendler pomaga zrozumieć własny proces uwikłania w mentalną grę inwestycyjną i jest to przygotowanie do finałowego rozdziału, w którym pokazuje, jak sobie ze słabościami poradzić gdy już mamy rozpracowany pełen katalog przyczyn naszych błędów. I o tym w kolejnym wpisie.
CDN
—kat—
Klauzula informacyjna