Technologiczny pesymizm

Zwróciłem uwagę na diametralną zmianę nastawienia inwestorów do spółki Facebook, która w ubiegłbym tygodniu stała się jedną z pięciu amerykańskich korporacji o kapitalizacji rynkowej przekraczającej pół biliona dolarów.

Pięć lat wcześniej w sierpniu 2012 roku sentyment rynkowy był zupełnie inny. Kurs Facebooka stracił ponad 50% od poziomów z burzliwego debiutu. Pojawiły się obawy, że rozwój serwisu społecznościowego drastycznie spowolni. Część inwestorów i komentatorów kwestionowała umiejętności młodego i niedoświadczonego prezesa spółki. Nie brakowało głosów, że Facebook jest przemijającą modą, kaprysem i skończy tak inne tego typu biznesy, np. Myspace. Takie podejście przy wycenie spółki na 20 mld USD determinowało skrajnie negatywne nastawienie inwestycyjne.

Moim zdaniem z historii dziesięciokrotniaka* Facebooka można wyciągnąć cenną lekcję. Jest bezpośrednio związana z jednym z powodów, dla których inwestorzy byli skrajnie negatywnie nastawieni do Facebooka: technologicznym pesymizmem.**

Zauważyłem, że sporo inwestorów, ekspertów i dziennikarzy przejawia postawę intelektualną bardzo podobną do nastawienia wiecznych niedźwiedzi (permabears). Wieczne niedźwiedzie mają trwale negatywną opinię o rynku, niemal zawsze uważają wyceny rynkowe za wygórowane i nieustannie ostrzegają przed nadchodzącym krachem. Cykliczność rynków finansowych sprawia, że raz na kilka, kilkanaście lat mogą ogłosić, że mieli rację i rozpocząć medialne okrążenie zwycięstwa.

Z jednej strony wieczne niedźwiedzie są potrzebną przeciwwagą dla dominującego na rynku finansowym optymizmu. Z drugiej strony, jeśli swoich sceptycznych opinii nie opierają na rzetelnym warsztacie badawczym to ich krzykliwa medialna obecność może nawet obniżać zaufanie do innych ostrzegawczych prognoz i opinii.

Technologiczny pesymizm to trwale negatywne nastawienie wobec perspektyw rozwoju technologicznego. Bardzo często połączony jest z uprzedzeniem do całego ekosystemu sektora nowych technologii i kultury biznesowej utożsamianej z Doliną Krzemową***. Z punktu widzenia technologicznych pesymistów wyjątkową fatalną kombinacją jest idea wymyślona w ekosystemie nowych technologii lecz nie oparta na zaawansowanej technologii: na przykład różnego typu serwisy społecznościowe albo aplikacje z sektora ekonomii współpracy.

Znanym przejawem technologicznego pesymizmu jest nieustannie wytykana Paulowi Krugmanowi opinia z 1998 roku: Do 2005 roku będzie dla wszystkich jasne, że wpływ Internetu na gospodarkę nie będzie większy niż wpływ telefaksu. Całkiem niedawno medialna ofensywa technologicznego pesymizmu wywołana została przez wymyśloną w Dolinie Krzemowej sokowirówkę.

Moim zdaniem technologiczny pesymizm ma równie niewielką użyteczność co inny przejaw bezrefleksyjnego kontrarianizmu czyli wieczny pesymizm rynkowy. Z technologicznym pesymizmem wiążę się jednak to samo zjawisko co z wiecznym pesymizmem rynkowym: wydaje się być postawą intelektualnie dojrzałą. To ludzie krytykujący technologiczny czy rynkowy pesymizm wydają się naiwni, niedoświadczeni, łatwowierni, omotani medialną propagandą sukcesu.

Być może należy szukać ewolucyjnych przyczyn tych zjawisk: w walce o przetrwanie informacje o potencjalnych zagrożeniach mają pierwszeństwo. Ignorowanie potencjalnych niebezpieczeństw ma bardziej drastyczne konsekwencje gdy niebezpieczeństwo okaże się rzeczywiste niż zbędna reakcja na wyimaginowane zagrożenie.

Myślę, że cennym narzędziem w wyrobieniu sobie wyważonego podejścia może być profil Archiwum Pesymistów na Twitterze. Zbiera on historyczne przykłady technologicznego i kulturowego pesymizmu. Na przykład artykuł z 1894 roku, którego autor przekonywał, że jazda na rowerze może powodować osłabienie intelektu i problemy psychologiczne albo artykuł z 2000 roku, którego autor przekonuje, że jedynym warunkiem uratowania Amazona jest wyrzucenie klauna Jeffa Bezosa i bufonów z rady dyrektorów. Pesymizm technologiczny i kulturowy nie jest nowym zjawiskiem: towarzyszy ludzkości od stulecii.

Za Google

Nie uważam, że technologiczny pesymizm jest skrzywieniem, które może uniemożliwić sukces inwestycyjny. Buffett przez całe dekady unikał spółek technologicznych. Nie sądzę by inwestorzy, którzy kilka lat temu nie kupili bitcoinów zaprzepaścili swoją finansową przyszłość. Unikanie inwestowania w media społecznościowe nie przekreśliło w ostatniej dekadzie rezultatów inwestycyjnych.

Myślę jednak, że jest to skrzywienie, które niepotrzebnie ogranicza możliwości inwestycyjne. Tym bardziej, że rola spółek technologicznych staje się coraz większa we współczesnej gospodarce. Przypomina o tym zestawienie z wczoraj: pięć największych spółek notowanych na amerykańskiej giełdzie to Apple, Google, Microsoft, Amazon i Facebook.

Technologiczny pesymizm ma ważną pożyteczną stronę. Ostrzega przed negatywnymi konsekwencjami zmian technologicznych i wynikających z nich zmian społecznych. Jest też  antidotum na nadmierny entuzjazm, który udziela się w inwestorom w momentach przełomu technologicznego. Moim zdaniem, taka postawa traci swoje zalety jeśli staje się automatycznym kontrarianizmem wobec niemal wszystkich zmian technologicznych i pomysłów biznesowych z sektora nowych technologii.

* Pozwoliłem sobie przetłumaczyć termin „tenbagger”, czyli walor, którego cena rośnie dziesięciokrotnie

** Innym powodem jest oddziaływanie dominującego sentymentu rynkowego. Bardzo trudno jest się uwolnić od fali negatywnych opinii i komentarzy.

*** Ta ostatnia postawa wydaje się całkiem naturalną reakcją na medialny kult wyidealizowanego modelu biznesowego Doliny Krzemowej.