Ego – wróg czy przyjaciel inwestora? Część 4

Repertuar naszego ego w ochronie naszej psychiki przed zakusami rynku jest doprawdy szeroki. Ograniczę się w tej części tylko do najważniejszych zagrań, aby nie przeciągać tematu ponad miarę. Nasze ego czytając to i tak się dostatecznie buntuje wobec ujawnienia jego skrytych zwykle przed nami tajemnic.

______________________________________________________

W poprzednich częściach tego cyklu:

• czym jest ego i jak się przejawia w działaniu? -> część 1
• mechanizmy obronne ego: wyparcie i tłumienie -> część 2, racjonalizacja -> część 3

_____________________________________________________

                 Mechanizmy obronne ego c.d.

   3. Projekcja

Ten mechanizm polega na przypisywaniu własnych nieakceptowalnych myśli, uczuć lub motywów innym osobom, obiektom czy sytuacjom, zamiast uznawać je za część siebie. Na przykład ktoś, kto nieświadomie odczuwa wrogość wobec innych, może wierzyć, że to inni ludzie są wobec niego wrodzy, ktoś krytyczny wobec innych jest przekonany, że to inni krytykują jego.

Przykłady z inwestycyjnej praktyki:

– wrogość wobec rynku i myśl, że to rynek czyha na nas, choć tak naprawdę rynek nie wie o naszym istnieniu i jest mu ono zupełnie obojętne, 

– obwinianie za własne błędne decyzje czyjeś „złe porady” czy manipulacje rynkowe,

– impulsywna sprzedaż akcji podczas chwilowej paniki, a gdy ceny obiją obwinianie „panikarzy” za emocjonalne ruchy.

W zasadzie tak jak w przypadku wszystkich mechanizmów obronnych stosowanych przez ego mamy tu do czynienia z podobnymi korzyściami i negatywami:

Z jednej strony eksportujemy własne kipiące emocje gdzieś na zewnątrz, oszczędzając sobie przykrego bólu z powodu złych decyzji czy strat i chroniąc swoje poczucie wartości.

Z drugiej – hamujemy swój rozwój, nie analizując błędów oraz słabych stron i nie ucząc się z wniosków, dostajemy zniekształcone percepcje działania rynku i własnych strategii, brniemy w nieużyteczne przekonania, nie staramy się zarządzać emocjami w prawidłowy sposób.

   4. Przemieszczenie

To mechanizm polegający na przeniesieniu emocji z jednego obiektu na inny, mniej dla nas groźny. Najczęściej sprowadza się to do wyładowania stresów i emocji na osoby najbliższe.

Przykład:

Po doświadczeniu straty na rynku, inwestor może nieproporcjonalnie zareagować frustracją lub złością na niepowiązane z tym wydarzenia lub osoby, np. żonę czy dziecko.

To niebezpieczne, prowadzi do oczywistych konfliktów i być może tragedii niewinnych osób. Dlatego w tym punkcie zarządzanie własnymi emocjami w inwestowaniu jest szczególnie konieczne. Najbezpieczniej nauczyć się je tonować, a jeśli mimo wszystko ma dojść do wybuchu, to lepiej ulżyć sobie za pomocą wyładowania frustracji w sporcie, w działaniu, w pasji.

   5. Zaprzeczenie

Bardziej lub zwykle mniej świadome odmawianie uznania za prawdziwe czegoś, co jest oczywiste dla innych.

Przykłady:

– nieakceptowania złych wiadomości dotyczących posiadanych aktywów (typu złe raporty z faworyzowanej spółki),

– odmowa akceptacji faktu, że inwestycja traci na wartości i utrzymywanie jej dalej pomimo jasnych sygnałów koniecznej sprzedaży,

– niedopuszczanie do siebie nieprzyjemnych faktów o sobie samym, np. że nie potrafimy aktywnym inwestowaniem generować zysków,

– poszukiwanie nowych środków po wysadzeniu rachunku inwestycyjnego z myślą, że tym razem się uda.

Reperkusje są dość oczywiste – zamykając oczy nie sprawiamy, że coś, co nam się nie podoba zniknie. Brnięcie w zaprzeczanie pogarsza jedynie sytuację. Czasami mamy za mało sił i poczucia wartości, by uznać istnienie i wpływ czegoś trudno akceptowalnego, być może potrzebna jest pomoc kogoś z zewnątrz.

   6. Wycofanie

To forma ucieczki od trudnych sytuacji czy decyzji poprzez unikanie zaangażowania w inwestowanie; oddalenie się od źródeł stresu, niepowodzenia czy potencjalnych konfliktów. To potencjalnie pożądane działanie ego, pozwala bowiem na złapanie dystansu, oddechu, czasu na refleksję.

Ma też jednak swoje złe strony, gdy kojarzone jest z tchórzostwem, unikaniem odpowiedzialności, odkładaniem pilnych decyzji

Przykład:

– zaprzestanie inwestowania po doświadczeniu stratnej transakcji czy obsunięcia kapitału na rachunku, czyli naturalnych zdarzeń inwestycyjnych,

– unikanie śledzenia wiadomości czy dokonywania analiz, próbując w ten sposób zminimalizować stres związany z tracącą pozycją czy krwawiących portfelem długoterminowym podczas bessy,

– ignorowanie ‘stop-lossa’ w sytuacji, gdy powinien być zgodnie z założeniami aktywowany.

Doświadczając ulgi można jednak wpakować się w jeszcze większe, nieplanowane kłopoty albo nie załapać się na okazje inwestycyjne, które przychodzą zwykle po okresie dekoniunktury.

   7. Formowanie reakcji

To mechanizm obrony, w którym inwestor wyraża przekonania lub emocje przeciwstawne do jego rzeczywistych uczuć, zwykle w celu ukrycia swojego niepokoju, lęków.

Przykład:

– wyrażanie niezachwianej pewności co do wzrostu kursu jakiejś spółki, podczas gdy wewnętrznie odczuwa się spore wątpliwości,

– wyrażanie nadmiernej sympatii do jakiegoś nielubianego analityka tylko dlatego, że wydał rekomendacje zgodną z naszymi intencjami,

– ktoś, kto głęboko się boi straty, może zaczynać ryzykownie inwestować, twierdząc, że uwielbia ryzyko.

   8. Humor 

Użycie żartów, humoru do radzenia sobie z trudną sytuacją lub dla złagodzenia bólu.

Przykład:

– żartowanie ze swoich strat lub błędów inwestycyjnych, aby poradzić sobie z emocjonalnym dyskomfortem.

   9. Identyfikacja

Nieświadome przyjęcie cech, zachowań lub postaw jakiejś innej osoby lub grupy.

Przykład:

– ktoś może naśladować strategie inwestycyjne lub zachowania jakiegoś znanego inwestora, nawet gdy nie są one dostosowane do jego indywidualnej sytuacji, preferencji czy charakteru.

   10. Inwersja

Przyjęcie przeciwstawnych postaw, uczuć lub zachowań w stosunku do oryginalnych impulsów.

Przykład:

– inwestor, który wewnętrznie odczuwa chciwość, może zacząć promować ostrożność i minimalizowanie ryzyka w swoich publicznych wypowiedziach.

     ***

To nie jest pełna paleta mechanizmów obronnych ego. Wybrałem tylko część z tych, które Jan Strelau zawarł w swojej książce „Psychologia”, ale przykłady wybrałem sam ze świata inwestycyjnego.

Inwestowanie to na tyle specyficzny rodzaj działalności, że niestety musimy nauczyć się często ingerować w świadomy sposób w te wszystkie zależności, nie tracąc jednak jako takiego komfortu. To jeden z mierników sukcesów w tej branży.

Mechanizmy obronne są normalną częścią funkcjonowania psychicznego i mogą być zdrowym sposobem na radzenie sobie ze stresem, o ile nie stają się dominującym sposobem interakcji ze światem. W nadmiarze, mogą prowadzić do problemów w funkcjonowaniu.

Jeśli jednak myślicie, że to już wszystko w temacie wpływu ego na nasze decyzje, to szybko wyprowadzę z błędu. Najlepsze dopiero przed nami w kolejnych wpisach.

—kat—