Wyspy płynności

Na Blogach Bossy od dłuższego czasu zwracamy uwagę na ryzyko, które niska płynność na warszawskiej giełdzie tworzy dla inwestorów i podkreślamy, że w wielu segmentach rynku płynność jest tak niewielka, że ryzyko ma realne znaczenie nawet dla inwestorów indywidualnych.

W weekendowym wydaniu Parkietu o tym zagadnieniu napisał Maciej Rudke. W artykule znajduje się między innymi wykres pokazujący najbardziej płynne spółki na rynku NewConnect. Tym co przykuwa uwagę na wykresie jest fakt, że średnie dzienne obroty na dziesiątej w rankingu spółce to 114 000 złotych. To znaczy, że poniżej pierwszej dziesiątki jest dużo gorzej. Wykres poniżej pokazuje dziesięć najbardziej płynnych spółek na NewConnect w 2019 a konkretnie przeciętny obrót na sesję w tysiącach złotych:

Za GPW

Maciej Rudke korzystał zapewne z opublikowanych przez GPW danych statystycznych za cały 2019 rok. Postanowiłem skorzystać z tych danych by sprawdzić jak wyglądała w 2019 roku płynność na spółkach notowanych na GPW i NewConnect. Przyjąłem punkt widzenia indywidualnego inwestora – ta decyzja determinowała wybór przedziałów płynności, na które się zdecydowałem.

Proszę zwrócić uwagę na dwa szczegóły. Korzystałem z przeciętnych obrotów na sesję (obrót za 2019 rok podzieliłem przez liczbę sesji). Ta wartość jest zaburzona przez dwa zjawiska. Pierwszym z nich są umówione transakcje (ale nie pakietowe) na duże pakiety akcji. Takie transakcje zwiększają przeciętną dzienną płynność ze statystycznego punktu widzenia ale nie dodają płynności indywidualnemu inwestorowi. Po drugie mało płynne spółki mają okresy podwyższonej płynności (na przykład w reakcji na jakiś cenotwórczy komunikat) oraz długotrwałe okresy flauty. Należy więc założyć, że przeciętny dzienny obrót mocno zawyża płynność realnie dostępną dla inwestorów w okresie całego roku.

Warto także podkreślić, że inwestorzy mają różne oczekiwania co do płynności. Nie mam na myśli wielkość portfela i związanej z tym wielkości pozycji bo to oczywiste, że inwestor ze średnią pozycją na 100 000 złotych oczekuje innych poziomów płynności niż inwestor ze średnią pozycją na 10 000 złotych. Preferowana płynność zależy także od strategii inwestycyjnej i długości horyzontu inwestycyjnego. Inwestorzy stosujący handel oportunistyczny, oparty na wydarzeniach, mogą oczekiwać płynności pozwalającej zbudować pozycję w czasie mierzonym minutami. Inwestorzy fundamentalni z długim horyzontem inwestycyjnym mogą pozwolić sobie na budowanie i wychodzenie z pozycji przez kilka dni. O zamknięciu pozycji w czasie jednej sesji jako jednym z kryteriów płynności mówi w artykule Parkietu analityk mBanku Mateusz Namysł.

Zobaczmy więc jak wygląda płynność na rynku NewConnect na podstawie danych za 2019 rok. Wykres poniżej pokazuje liczbę spółek (z 397 ogółem) w poszczególnych widełkach przeciętnego obrotu na sesję:

Za GPW

Przeciętne dzienne obroty powyżej 100 000 złotych na sesję zanotowało 12 spółek (niecałe 3%). Kolejne 52 spółki (13%) zmieściły się w przedziale od 10 000 do 100 000 złotych na sesję. W następnym przedziale, od 1000  do 10 000 złotych obrotów na sesję, jest 135 spółek (czyli 34%).

Tak więc nawet dla przeciętnego indywidualnego inwestora z portfelem inwestycyjnym na poziomie kilkudziesięciu tysięcy złotych przynajmniej połowa rynku NewConnect jest segmentem nie zapewniającym wystarczającej płynności. Dla bardziej majętnych inwestorów indywidualnych, z portfelem na poziomie kilkuset tysięcy złotych, bezpieczny poziom płynności występuje w niewielkim segmencie NewConnect obejmującym kilka lub kilkanaście procent spółek. Dla większych portfeli, rynek NewConnect z wyjątkiem kilku spółek, zapewnia płynność na poziomie rynku prywatnego z tym zastrzeżeniem, że dostarcza niemal codzienną wycenę a więc ekspozycję na zmienność i związany z nią stres.

Sytuacja na GPW wygląda lepiej ale także na tym rynku występują duże obszary pozbawione sensownej płynności. Pokazuje to poniższy wykres, w którym wprowadziłem przedział z przeciętnymi sesyjnymi obrotami powyżej 1 mln złotych:

Za GPW

Do najbardziej płynnego przedziału, powyżej miliona złotych na sesję, weszły 43 spółki co oznacza, że mniej więcej połowa średnich spółek (z mWig40) nie zapewnia nawet takiego poziomu płynności.

Przeciętne dzienne obroty poniżej 10 000 złotych zanotowało w 2019 roku około 30% spółek z GPW (kolejne 6% było zawieszonych) co oznacza, że jedna trzecia rynku nie zapewnia płynności, której mogliby oczekiwać nawet drobni inwestorzy. Segment adekwatnej płynności dla bardziej majętnych indywidualnych inwestorów jest dużo mniejszy: mniej niż 150 spółek zanotowało w 2019 roku dzienny obrót powyżej 100 000 złotych. To jakieś 30% rynku.

Aktywne inwestowanie na GPW wymaga więc pamiętania o wyzwaniach, które generuje ograniczona płynność. Ma to duże znaczenie bo przeciętny dzienny obrót zawyża płynność realnie dostępną w ciągu roku dla inwestorów. Inwestorzy, którzy otworzą pozycję w okresie zwiększonych obrotów na spółce, co zdarza się często bo zwiększone obroty towarzyszą przyciągającym uwagę cenotwórczym wydarzeniom, mogą zbyt późno zorientować się, że w przypadku wielu spółek z GPW i NewConnect dużo łatwiej jest wejść niż wyjść.