Domino day – szybki finał

Jeszcze na chwilę chciałbym wrócić do „krachu” na amerykańskich giełdach z ostatniego czwartku (6 maja), który sam nazwałem „dominem” ze względu na jego seryjną dramaturgię.

Emocje nie opadły choć znaleziono winnych.

Amerykańskie komisje nadzoru SEC i CTFC, po sprawdzeniu milionów transakcji, nie potwierdziły by przyczyną załamania było błędne zlecenie wprowadzone do systemu przez kogokolwiek lub cokolwiek. Nie było „błędu grubego palca” (fat finger error) jak wstępnie pisałem kilka dni temu. Temu, że żyły nim przez kilka dni fora internetowe i blogosfera nie ma się co dziwić. Jeśli jednak o błędzie (dosłownie) „gamoniowatego” maklera na akcjach Procter & Gamble pisze bez żadnej weryfikacji dawna Gazeta Prawna (dziś połączona z Dziennikiem) to po raz kolejny należałoby zapytać o rzetelność mediów, które uzurpują sobie prawo do bycia „profesjonalnymi” głosem rynku finansowego (nie mówiąc o prawnym). Citigroup powinna domagać się od gazety przynajmniej solidnych przeprosin, z których zresztą Dziennik był dobrze znany ze względu na ich imponującą ilość, jaką był zmuszony co raz zamieszczać.

Winnym okazał się niewydolny i nieskoordynowany amerykański system notowań i transakcji, dokładnie w takiej mierze jak to opisywałem w poprzednim wpisie na te temat.

Wygląda na to, że zapalnikiem było, jak wyszło poprawnie zresztą ze śledztwa Adama :-), spore zlecenie sprzedaży (lub zajęcia krótkiej pozycji) w małych kontraktach terminowych na E-Mini 500 (na indeks S&P). Nie wiadomo czy była to pozycja kierunkowa (jednostronna) czy część arbitrażu lub zabezpieczenia. Faktem jest jednak, że wydusiła cały popyt rozciągający się 5% poniżej pierwszej ceny egzekucji. Skoro nie był to błąd systemowy to znaczy, że inwestor miał zabezpieczenie w depozytach i przyzwolenie na taką wielkość pozycji. Trudno uwierzyć, że niedoszacowano popyt po drugiej stronie gdyż takie transakcje pochodzą zwykle od profesjonalistów. Być może, że mimo wszystko jakiś błąd wystąpił. Jednak nie należy liczyć na to, że sprawca przyzna się do rzeczywistych intencji jeśli nie ma oskarżeń. Mogła to być również część transakcji arbitrażowej/hedgingowej, która z jakichś powodów nie doszła do skutku.

Niemniej jednak rynek kasowy zareagował niemal idealnie synchronicznie gdyż wartość indeksów spadła w ślad za kontraktami a to znaczy, że masowe zlecenia sprzedaży na akcje poszły chwilę po kontraktach, w głównej mierze z automatów niwelujących odchylenia (arbitraż) oraz z funduszy ETF, odwzorowujących indeksy (tu zanotowano ogromny wzrost obrotów). To pociągnęło dalej wszelkie stopy zabezpieczające, generujące zlecenie „po rynku” (nasze PKC) i w konsekwencji włączenie „hamulców” na NYSE w postaci tzw. LRP (Liquidity Replenishment Points). Wprowadzone kilka lat temu powodują, że w przypadku wzrostu zmienności kojarzenie stron transakcji przechodzi ze stanu automatycznego do interwencji manualnej animatorów i specjalistów. Podgląd na zmianę tego stanu umożliwiają zresztą platformy handlowe dostarczane przez brokerów i firmy software’owe.

Innym następstwem tego zamieszania była, w uproszczeniu rzecz ujmując, samopomoc wynikająca z tzw. Regulacji NMS w ramach której zlecenia wędrują po elektronicznych łączach na inne giełdy, zapewniające korzystniejszą cenę realizacji. I tu właśnie wywalił się cały system. O ile na NYSE nastąpiło spowolnienie handlu to na pozostałych parkietach transakcje szły w normalnym trybie, a że dominowały zlecenia sprzedaży więc popyt został tam wyrugowany do samych korzeni (nawet do ceny 1 centa – to dzięki jeszcze innej regule, dającej prawa animatorom). Powstałe, dość spore różnice w wycenie tego samego papieru na różnych giełdach sprowokowały jeszcze większą podaż, w tym z automatów. To oczywiste, że jeśli ktoś widzi cenę 50$ na jednym parkiecie i 30$ na tę samą spółkę w notowaniach na innej giełdzie to w sytuacji drastycznych spadków sprzedaje swoje papiery po wyższej z tych cen, jeszcze bardziej nakręcając spiralę spadków.

Amerykanie wyciągnęli stąd przynajmniej jeden słuszny wniosek – jeśli trzeba użyć hamulców to jednakowych na wszystkich połączonych giełdach tak by nie powtórzyła się ta sytuacja.

Nie zawiodły więc maszyny ale człowiek, który zaprojektował ich zestawienie. Przy okazji jeszcze raz wyszło, że brak masowego tradingu pochodzącego z algorytmów (High Frequency Trading) potrafi doprowadzić do wyschnięcia niezbędnej płynności. Ale przynajmniej nazwa krachu po nich pozostała: FLASH CRASH

—Kat—

PS. Gdyby ktoś chciał poczytać w oryginale pełen raport ze śledztwa:

http://sec.gov/news/testimony/2010/ts051110mls.htm

PS2. Pojawiła się teoria, powiązana kursami Jena i transakcjami na kontrakty terminowe na Nikkei, że to z Japonii przyszła feralna transakcja na derywatach.