Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

Nie jest łatwo kupić obecnie papier milimetrowy. To znaczy jest dostępny on-line, ale nie za bardzo od ręki w sklepach papierniczych. Nie ma się co dziwić, bo zdaje się, że w szkołach (podstawowych i średnich – poza technicznymi) nie ma już lekcji zajęć technicznych, gdzie uczniowie uczą się pisma technicznego, rzutowania brył i innych tego typu „zbędnych” umiejętności. W miniony piątek miałem przyjemność zapytać studentów uczelni ekonomicznych, czy korzystają z tego retro narzędzia i zgodnie odpowiedzieli, że nie. Choć część, wiedziała co to jest.

Znacznie bardziej żywiołowo zareagowała znacznie starsza część publiczności. „Nie znosiłam tego pisma technicznego, jak dobrze, że tego już nie ma”, usłyszałem. Wpadłem na pomysł pokazania tego artefaktu młodzieży podczas finału gry giełdowej Index Investment Challenge 2025, organizowanej przez Fundację GPW, której partnerem był Dom Maklerski BOŚ SA, stąd wiem, że nie jest łatwo o kupno. Sklep SKALA, w centrum Warszawy już nie istnieje, choć na stronie internetowej wciąż jest wymieniany, jako główny, otwarty w godzinach 10-18. Wejście na wciąż działającą stronę internetową Spółdzielni SKALA to prawdziwa podróż w przeszłość (zbudowana na ramkach – dla tych co wiedzą!).

Od papieru milimetrowego w 1993 roku rozpoczęła się moja przygoda z analizą techniczną. Po każdej sesji skrzętnie nanosiłem na siatkę punkty, łącząc je w linie. Próbowałem nawet tworzyć wykresy typu kółko i krzyżyk (punktowo-symboliczne). Ponieważ był to czas hossy, żałowałem, że nie mam takiego papieru, jaki polecali w Edwards i Magee w podręczniku analizy technicznej z lat 60., którego ksero było dostępne w bibliotece Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Był to specjalny papier z siatką, ze zmniejszającymi się kratkami, które umożliwiały uwzględnianie dużych zmian. Gdzieś odłożyłem moje wykresy z tamtego czasu. Dobrze pamiętam, że na pewno był wśród nich Elektrim, Próchnik i Polifarb Cieszyn. Do ilustracji tego tekstu wykorzystałem więc ten nowo kupiony arkusz i bieżące notowania.

Gdybym był nieco bardziej nostalgiczny i konserwatywny to mógłbym napisać, że TAMTA analiza miała wartość. Samodzielnie wykonana, ze skupieniem i uwagą, dawała mi łączność z prawdziwymi przedmiotami, jakimi był arkusz papieru, linijka oraz ołówek. Niestety cenię narzędzia współczesne. Ich wygodę, funkcjonalność, możliwości oraz te wszystkie bajery, które są dzięki nim możliwe, choć z 90% nie korzystam.

Tak było trzydzieści lat temu. Jak będą wyglądały narzędzia do analizy i handlu na rynkach za kolejne dekady nie mam pojęcia. Nawet nie próbuję sobie wyobrażać, w dobie tak ogromnych zmian technologicznych.

Podczas tego samego wydarzenia Marta Damm-Świerkocka (członkini Zarządu PFR Portal PPK sp. z o.o.) wspomniała, że dzieciaki wiedzą doskonale czym są kryptowaluty, zaś pojęcia „akcje” czy „obligacje” niewiele im mówią. No tak, kryptowaluty znalazły swoje miejsce w szerokiej rozumianej pop-kulturze, i na pewno są obecne w mediach internetowych. Takiego statusu nigdy nie osiągnęły klasyczne papiery wartościowe, poza Stanami Zjednoczonym – choć i tutaj, w ograniczonym stopniu.

Nie zapisałem sobie obrazka, na który trafiłem gdzieś w sieci. Sprawdzian szkolny, na którym uczeń miał podpisać, co oznaczają różne symbole i ikony. Jeden z nich oznaczył jako „crypto wallet”, czego nauczyciel oczywiście nie uznał.

Gdy cofnę się pamięcią o ledwie dziesięć lat przypominam sobie testy w jednej z poradni psychologicznych dla dzieci w Warszawie. Pani testująca dziecko wyjęła z szuflady „artefakt” – drewnianą skrzyneczkę z kartami, zawierającymi rysunki różnych przedmioty. Badane dziecko miało odpowiedzieć, co przedstawiają. „Zydelek”; „szpulka”. Siedziałem z boku i się uśmiechałem z rozbawieniem – skąd dzieciaki mają znać takie przedmioty. Z wieloma z nich się nie stykają.

Świat się zmienia. My się zmieniamy. Tak jak nas pociągało ryzyko i nowość, jaką była giełda i rynki akcji, tak dzisiejszych młodych pociąga ryzyko i nowość, jaką są rynki kryptowalut, a w kolejnych latach pojawi się jeszcze coś nowego. Musimy to zrozumieć, żeby być w stanie zareagować i zaproponować coś młodym, jeśli chcemy….

Chciałem napisać, że jeśli chcemy, żeby rynki się rozwijały. Ale przecież to jest sprzeczne z tym co sam wyżej napisałem. To ludzie zmieniają rynki. Jeśli uznają, że rynki akcji są tak samo przydatne jak zydelek czy papier milimetrowy, to wcześniej, czy później tak się stanie. Choćby dziś wydawało nam się to niemożliwe.

Tak, jak niemożliwe były jeszcze dwie, trzy dekady temu – akcje ułamkowe, walne zgromadzenia w postaci ankiet on-line, pochodne z jednodniowym terminem wygasania, kwartalne dywidendy czy rachunki inwestycyjne dla nieletnich. Wkradło mi się odrobinę sarkazmu – wymienione wyżej rzeczy nie są dostępne (szeroko) w Polsce.

Wciąż nam się nie udaje ich wprowadzić, „bo przepisy”. Jak już się wreszcie uda, to atrakcyjne będą zupełnie inne rzeczy.

**

Gemini Google AI nie wie, czym jest papier milimetrowy. Oto wizja AI.