Sygnały z Signal

Kilkukrotnie w przeszłości, przy okazji różnych wpisów dotyczących prognozowania pozwalałem sobie zacytować tekst notatki sporządzonej przez  Lintona Wellesa, którą sekretarz obrony USA Donald Rumsfeld przesłał do prezydenta G. Busha i wiceprezydenta D. Cheneya w kwietniu 2011. Notatka została sporządzona dwa lata wcześniej.

Kilka uwag przed czteroletnim przeglądem obrony

• Gdybyś w 1900 roku był decydentem w dziedzinie bezpieczeństwa w najpotężniejszym państwie świata, byłbyś Brytyjczykiem, przezornie przyglądającym się swojemu odwiecznemu wrogowi, Francji.

• Do roku 1910 znajdowałbyś się w sojuszu z Francją, a twoim wrogiem byłyby Niemcy.

• Do roku 1920 rozegrałaby się, wygrana, I wojna światowa, a ty uczestniczyłbyś w wyścigu zbrojeń floty wojennej, ze swoimi niegdysiejszymi sojusznikami – USA i Japonią.

• Do roku 1930 wprowadzono traktaty ograniczające broń morską, trwał Wielki Kryzys, a w planowaniu działań wojennych obowiązywało hasło „żadnej wojny w ciągu 10 lat”

• 9 lat później wybuchła II wojna światowa.

• Do roku 1950 Wielka Brytania nie była już największą potęgą świata. Rozpoczęła się Era Atomowa, a w Korei trwały „działania policyjne”

• 10 lat później uwaga polityczna skierowana była na „zapóźnienie w dziedzinie pocisków rakietowych”, paradygmat w myśleniu strategicznym zmieniał się ze zmasowanego odwetu na elastyczną reakcję, a o Wietnamie mało kto słyszał.

• Do roku 1970 nadszedł i przeminął szczyt naszego zaangażowania w Wietnamie, zaczynało się odprężenie w stosunkach z Sowietami oraz namaszczaliśmy Szacha na naszego protegowanego w rejonie Zatoki Perskiej

• Do roku 1980 Sowieci wkroczyli do Afganistanu, Iran zmagał się z rewolucją, toczyła się dyskusja o naszych „papierowych siłach” oraz „obszarze słabości”, USA były największym wierzycielem w historii świata.

• Do roku 1990 Związek Sowiecki znajdował się o krok (1 rok) od rozpadu, siły amerykańskie w Iraku miały za chwilę pokazać, że daleko im do „papierowości”, USA stały się największym dłużnikiem w historii świata, a o internecie nikt nie słyszał.

• 10 lat później Warszawa była stolicą państwa natowskiego, geografia przestała ograniczać zagrożenia asymetryczne, a następujące równolegle rewolucje w informatyce, biotechnologii oraz wysokiej gęstości źródłach energetycznych zwiastowały niemal nie dające się przewidzieć zmiany.

• Wszystko to pokazuje, że nie jestem w stanie powiedzieć, jak będzie wyglądał rok 2010, mogę jednak stwierdzić, że z pewnością w niewielkim stopniu będzie przypominał to, czego się dziś spodziewamy, a co należy wziąć pod uwagę w naszych planach.

No cóż, wygląda na to, że Linton Welles był wyjątkowo marnym prognostykiem. O wiele gorszym od „największego z prognostów”. W marcu 2017 roku w magazynie Time znalazł się z nim wywiad, a The Week wyłuskał najważniejsze z prognoz. Oczywiście tym największym prognostą jest Donald Trump. Największy, najlepszy, potrafiący wszystko. Nieomylny.

Być może czytelnicy są już znudzeni, tym, że od kilku tygodni poświęcam mu tyle miejsca, ale jego wpływ na rynki, geopolitykę oraz emocje ludzi jest ogromny. Mnie zaś fascynuje to wszystko co dzieje się z nim, z jego otoczeniem oraz wyborcami popierającymi jego działania, którzy zaczynają mieć bardzo głęboki dysonans poznawczy. Według twórcy teorii dysonansu poznawczego Leona Festingera, jest to stan nieprzyjemnego napięcia psychicznego, w którym różnego rodzaju elementy dotyczące zjawisk lub wydarzeń są niezgodne ze sobą. Żeby wyeliminować te sprzeczności ludzie stosują różne strategie. Zobaczmy co na ten temat ma do powiedzenia Wikipedia.

Sposoby redukowania dysonansu

Gdy wzbudzony zostaje dysonans, dana osoba motywowana jest do jego redukowania i przywrócenia zgodności między sprzecznymi informacjami. Może to być osiągane przez:

1. Zmianę jednego z elementów będących ze sobą w kolizji. Palacz, który dowiaduje się, że jest to szkodliwe, może rzucić palenie lub odrzucić informację o szkodliwości palenia (albo unikać myślenia o niej).
2. Przeformułowanie znaczenia jednego z elementów, które są ze sobą niezgodne. Na przykład palacz może twierdzić, że pali, ale tylko papierosy light, które uważa za nieszkodliwe. Bądź też, że „Życie też jest szkodliwe dla zdrowia, nie tylko papierosy” – właściwie wszystko jest szkodliwe, cukier, sól, brak cukru, nadmiar witamin itp., przez co zmienia znaczenie słowa „szkodliwe”.
3. Dodanie nowego elementu poznawczego, którego zadaniem jest zredukowanie sprzeczności między dotychczasowymi elementami. Palacz może twierdzić, że palenie go uspokaja i rozluźnia (czyli jest zdrowe). Może zacząć uprawiać sport lub twierdzić, że zawsze wchodzi na siódme piętro piechotą, a te jego wysiłki niwelują szkodliwość palenia.

Przez pierwsze tygodnie słyszeliśmy, że polityka prowadzona przez Donalda Trumpa jest tak długoterminowa i przenikliwa, że większość z nas jej nie rozumie (słynne szachy 5D) i trzeba czekać na pozytywne efekty. Problemem zaczęły być wychodzące coraz poważniejsze wpadki administracji Trumpa, bolesne dla samych Amerykanów. W tym zwolenników (przynajmniej do niedawna) obecnego prezydenta. Niestety polityka celna USA prowadzi do tego, że kłopoty zaczyna mieć coraz więcej branż. Jedną z grup popierających Trumpa w ostatnich wyborach byli kierowcy ciężarówek. 80% z nich głosowało na niego. Tymczasem tylko w ostatnim tygodniu stawki za przejazd spadły o 40 procent, ze względu na brak zapotrzebowania. Kierowcy mówią, że sytuacja zaczyna być gorsza niż podczas epidemii Covid. Jeden z nich mówi, że w ich firmie w maju 2020 miało miejsce 51 „pustych” przejazdów, do tej pory w kwietniu było ich 81 (źródło). Nie wygląda to dobrze. Stąd masowe protesty rozlewające się po całych Stanach Zjednoczonych i coś co nie przebija się w naszych mediach, awantury na spotkaniach wyborców republikańskich z politykami republikańskimi.

Skłócenie się z sojusznikami, nieudolność w negocjacjach z Chinami czy Rosją sprawia, że nikt nie traktuje Donalda Trumpa poważnie. Nawet japoński premier podkreślił ostatnio, że nie ma sensu rozmawiać z kimś, kto nie dotrzymuje umów i nieustannie zmienia zdanie.

Wrócę do notki Lintona Wellesa, który zakończył opisywanie rzeczywistości na 2000 roku. Poprosiłem ChatGPT o dokończenie jej jeśli chodzi o lata 2010 i 2020 na podstawie już znanych faktów.

Otrzymałem nieco dłuższe podsumowanie.

Do roku 2010 Warszawa była już stolicą państwa natowskiego, a Sojusz Północnoatlantycki rozszerzył się na niemal cały obszar dawnego bloku wschodniego, włącznie z krajami bałtyckimi. Geografia przestała ograniczać zagrożenia asymetryczne – ataki terrorystyczne z 2001 roku, zamachy w Madrycie (2004) i Londynie (2005) uświadomiły Zachodowi, że wojna może przyjść nie w postaci czołgów, lecz w walizce, samolocie czy w kodzie binarnym. NATO prowadziło swoją najtrudniejszą operację – w Afganistanie – testując granice wspólnej obrony i determinacji państw członkowskich.

Jednocześnie globalna architektura bezpieczeństwa uległa fragmentaryzacji – Rosja, mimo chwilowej słabości po upadku ZSRR, zaczęła demonstrować asertywność (wojna w Gruzji, 2008), a Chiny – przestały być „fabryką świata” i zaczęły przeobrażać się w supermocarstwo, inwestując agresywnie w modernizację swojej armii i projekty infrastrukturalne na skalę planetarną. Koncepcja „wojny totalnej” ustąpiła miejsca „wojnie hybrydowej” i operacjom w tzw. szarej strefie, gdzie trudno wskazać początek agresji, a jeszcze trudniej – winnego.

Do roku 2020 trwały dwie dekady niekończącej się wojny w Afganistanie i Iraku, a terroryzm islamski przestał być jedyną osią zagrożeń – coraz bardziej istotne stawały się cyberataki, wojna informacyjna i rywalizacja z Chinami. Rosja anektowała Krym, co zakończyło złudzenia co do trwałości europejskiego porządku po zimnej wojnie. Rozwinęły się kampanie dezinformacyjne online, a broń hipersoniczna przestała być tylko teoretyczną koncepcją. W tym samym czasie wybuchła pandemia COVID-19, która zdezorganizowała globalny porządek, gospodarki i systemy ochrony zdrowia, pokazując siłę czynników pozamilitarnych w destabilizacji państw. Świat nie znał już prostych osi podziałów – globalne łańcuchy dostaw, rosnące znaczenie technologii 5G, sztucznej inteligencji i kwantowych komputerów zmieniły paradygmaty bezpieczeństwa.

Jesteśmy w połowie kolejnej dekady i już wiemy nieco więcej. Wiemy też, że zmiany są wyjątkowo zaskakujące. Dotychczasowy sojusznik i główne państwo NATO zrywa umowy, sojusze, próbuje przywrócić porządek świata z czasów zimnej wojny. Robi to przy pomocy wyjątkowo nieudolnego rządu, co może doprowadzić do wielu zaskoczeń.

Myślę, że wielu rozsądnych prognostów jeszcze podpisze się pod ostatnim zdaniem notatki z 2011 roku

„mogę jednak stwierdzić, że z pewnością w niewielkim stopniu będzie przypominał to, czego się dziś spodziewamy, a co należy wziąć pod uwagę w naszych planach.”

Tym bardziej, że zdaje się, że sam Pentagon i jego pracownicy nie bardzo wiedzą, co tak naprawdę się dzieje. Choć można się o tym dowiedzieć, jeśli ma się dostęp do odpowiedniej grupy w komunikatorze Signal.

A rynki? Kto wie, może również sygnały co zrobić, znajdą się na jakiejś grupie w komunikatorze.

[Photo by Soheb Zaidi on Unsplash]