Credit Suisse opublikował niedawno kolejną edycję raportu o globalnym bogactwie (Global Wealth Report). Centralnym punktem raportu jest globalna piramida finansowa, która można zobaczyć poniżej:
Za Credit Suisse
W czasie przeglądania bazy danych dołączonej do raportu stwierdziłem, że zawiera ona informacje, które pozwalają stworzyć coś w rodzaju indeksu oligarchizacji – czyli wskaźnika, który pokazuje w jakich stopniu gospodarka zdominowana jest przez super-zamożnych oligarchów. Pretekstem do stworzenia takiego indeksu była informacja, że zaledwie 110 Rosjan kontroluje 35% całego majątku rosyjskich gospodarstw domowych.
Ta koncentracja majątku (aktywa minus dług) w rękach niewielkiej grupy wydaje mi się spektakularna nawet jeśli weźmie się pod uwagę, że nierówności majątkowe, ze względu na proces akumulacji majątku, są zawsze większe niż nierówności dochodowe.
Credit Suisse opublikował informacje o liczbie obywateli poszczególnych państw w poszczególnych przedziałach dochodowych (pomiędzy 100 000 USD a 1 milion USD, od 1 mln do 5 mln, od 5 do 10, od 10 do 50, od 50 do 10, od 100 do 500, od 500 do 1 miliarda i powyżej 1 mld).
Postanowiłem więc sprawdzić jak wygląda kształt piramidy majątkowej w poszczególnych państwach. Założyłem, że zrównoważona gospodarka będzie mieć zrównoważoną piramidę majątkową a oligarchiczna gospodarka będzie mieć zgniecioną klasę średnią i klasę średnią wyższą i bardzo dużą koncentrację majątku wśród super-bogatych.
Sprawdziłem więc ile zamożnych osób (z majątkiem od 1 mln do 10 mln) przypada w danym państwie na 1 miliardera. Sprawdziłem też inne warianty, na przykład dla osób z majątkiem od 100 000 do 1 mln, ale w tym wpisie skupię się na pierwszym wariancie.
Założyłem, że nawet w państwach o dużych nierównościach majątkowych spowodowanych na przykład wyraźnym podziałem na sektory lokalne i eksportowe albo wyraźną dominacją jednego sektora, często surowcowego) zwycięskie sektory powinny produkować zamożnych na każdym szczeblu zamożności i tworzyć zrównoważoną piramidę.
Poniższy wykres pokazuje wyniki tych prostych obliczeń, to jest ile osób zamożnych (z majątkiem od 1 do 10 mln USD) przypada na jednego miliardera. Dane w tysiącach.
Jak widać dysproporcje są gigantyczne: od 265 000 w Belgii do 670 w Rosji. Oznacza to, że w Rosji na każdego miliardera przypada 670 osób z majątkiem od 1 mln do 10 mln USD. W Belgii 265 000 osób. Większość państw rozwiniętych mieści się w przedziale od 20 tysięcy do 80 tysięcy. Wyraźnie widać, że indeks jest podatny na zamożność państwa – zamożne państwa plasują się w nim zdecydowanie niżej (mniejsza oligarchizacja) niż państwa rozwijające się. Można także zauważyć efekt rajów podatkowych lub centrów finansowych – takich jak Cypr czy Hong Kong, które mają większą liczbę miliarderów niż mogłaby wskazywać na to wielkość gospodarki czy wielkość grupy zamożnych obywateli. W niektórych państwach, z bardzo progresywnym systemem podatkowym można się spodziewać odwrotnego efektu.
Zaletą indeksu jest jednak to, że pokazuje różnice pomiędzy modelami gospodarczymi państw rozwijających się: posiadające zbliżone PKB per capita Polska i Rosja rozdzielone są 26 miejscami. Efekt oligarchizacji świetnie będzie widać w porównaniu piramid majątkowych tych dwóch państw o zbliżonym PKB per capita (około 15 000 USD – nieznaczna przewaga Rosji). Średni majątek dorosłego obywatela wynosi w tych państwach: około 26 000 USD w Polsce i około 11 000 USD w Rosji. W Rosji mieszka około 3,5 więcej dorosłych obywateli niż w Polsce.
Poniższy wykres pokazuje stosunek liczby obywateli w danym przedziale majątkowym w Rosji do liczby obywateli w Polsce o tej samej zamożności. Jest raczej imponujący:
Jak widać, mimo mniejszej liczby ludności Polska ma liczniejszą globalną klasę średnią z majątkiem od 100 000 USD do 1 mln USD. Natomiast wraz ze spinaniem się po szczeblach zamożności przewaga Rosji rośnie i osiąga olbrzymie rozmiary w przedziałach powyżej 500 mln USD i 1 mld USD.
Oczywiście, mój indeks oligarchizacji jest tylko niepozorną próbą bardziej rygorystycznego obserwowania zjawiska super-bogatych i nie rości sobie praw do wyjaśniania złożonych procesów gospodarczych. Myślę przy tym, że dobrze uzupełnia inne wskaźniki takie jak koncentracja majątku w rękach najbogatszego 1% obywateli ponieważ uwzględnia nierówności majątkowe w obrębie jednego procenta.
W dyskusji o oligarchizacji nie można pominąć dwóch kwestii: tego czy oligarchizacja jest korzystna dla gospodarki oraz tego czy można ją odróżnić od tworzonej rynkowymi mechanizmami (efektem zwycięzca bierze wszystko) klasy super-bogatych przedsiębiorców. W mojej opinii są to dwa zupełnie odmienne zjawiska.
4 Komentarzy
Dodaj komentarz
Niezależnie, DM BOŚ S.A. zwraca uwagę, że inwestowanie w instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych środków. Podjęcie decyzji inwestycyjnej powinno nastąpić po pełnym zrozumieniu potencjalnych ryzyk i korzyści związanych z danym instrumentem finansowym oraz rodzajem transakcji. Indywidualna stopa zwrotu klienta nie jest tożsama z wynikiem inwestycyjnym danego instrumentu finansowego i jest uzależniona od dnia nabycia i sprzedaży konkretnego instrumentu finansowego oraz od poziomu pobranych opłat i poniesionych kosztów. Opodatkowanie dochodów z inwestycji zależy od indywidualnej sytuacji każdego klienta i może ulec zmianie w przyszłości. W przypadku gdy materiał zawiera wyniki osiągnięte w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika na przyszłość. W przypadku gdy materiał zawiera wzmiankę lub odniesienie do symulacji wyników osiągniętych w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika przyszłych wyników. Więcej informacji o instrumentach finansowych i ryzyku z nimi związanym znajduje się w serwisie bossa.pl w części MIFID: Materiały informacyjne MiFID -> Ogólny opis istoty instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe.
„zaledwie 110 Rosjan kontroluje 35% całego majątku rosyjskich gospodarstw domowych.”
Ta dana po prostu powala. To jest 1/1000 promila.
Szkoda, że nie ma podobnych wyliczeń dla Rosji przedrewolucyjnej; myślę, że tamto społeczeństwo było mniej rozwarstwione.
Bardzo ciekawe, gratuluję.
Moim zdaniem pokazuje to, co widać też gołym okiem – że w Europie Zachodniej (Belgia, Francja, Włochy) ciągle klasa średnia skutecznie chroni swoją pozycję. To jednak nie potrwa długo, gdyż na całym świecie taki wybryk historii, jak klasa średnia jest w zaniku.
#1. Na początek dwa otwarte pytania:
Czy rygorystyczne jest porównywanie ogonów dwóch populacji, które mają inne wariancje?
W jakim stopniu perturbowanie wariancji danej populacji charakteryzującej się jakimś rozkładem zmienia ogon tej populacji
#2. Ten „indeks oligarchizacji” nie tylko niewiele mówi, ale jest przy tym diablo niestabilny.
Wystarczy, że w Belgii pojawi się jeden/dwóch miliarderów więcej i pozamiatane. Francja może wprowadzi 90% podatek od dochodów powyżej jakiejś kwoty i „indeks oligarchizacji” wyniesie dla niej 2 mln itd. itp.
Feel free to ignore this message.
Tego rodzaju indeks został już dość dawno wynaleziony: http://en.wikipedia.org/wiki/Gini_index
Nie jest on identyczny, ale chyba bardzo podobny.