Ideologiczne skrzywienie ogranicza krytyczne myślenie

Fascynujący eksperyment przeprowadziło czterech amerykańskich badaczy. Pokazał on, że ideologiczne skrzywienie może drastycznie ograniczać zdolność do wyciągania poprawnych wniosków z analizowanych danych.

Co więcej, badania pokazały, że wysokie umiejętności kognitywne, w przypadku eksperymentu umiejętności liczenia, nie chronią przed negatywnymi skutkami skrzywienia ideologicznego. Moim zdaniem, te wnioski mają bardzo ważne znaczenie dla inwestorów.

Dan Kahan, Ellen Peters, Erica Cantrell Dawson i Paul Slovic przeprowadzili prosty eksperyment na 1111 dorosłych Amerykanach. Poniżej podaję kilka zbiorczych informacji o uczestnikach badania:

  • 52% to kobiety
  • średnia wieku to 48 lat
  • 28% identyfikowało się jako Republikanie, 36% jako Demokraci a 30% jako niezależni
  • 26% identyfikowało się z ideologią liberalną lub bardzo liberalną, 38% z konserwatywną lub bardzo konserwatywną, 27% uznało się za umiarkowanych
  • średni poziom edukacji to „przynajmniej rozpoczęte studia licencjackie” (some college)

Podaję te dane ponieważ badania analizowały wpływ skrzywienia ideologicznego i na ich podstawie określono profil ideologiczny każdego uczestnika, to jest czy posiadał liberalne czy konserwatywne skrzywienie. Badacze oszacowali także umiejętność liczenia (numeracy skills) czy raczej umiejętność rozwiązywania prostych problemów przy pomocy nieskomplikowanych działań na liczbach.

Następnie poproszono uczestników o interpretację wyników dwóch prostych fikcyjnych eksperymentów.

Pierwszy fikcyjny eksperyment testował nowy krem na wysypkę. Uczestnicy przeczytali, że badacze podzieli ludzi z wysypką na dwie grupy: osobom w jednej grupie podano nowy krem a osobom w drugiej grupie nie podano nowego kremu. Tabela podawała wyniki eksperymentu – liczbę osób w obydwu grupach, których wysypka się poprawiła i których wysypka się pogorszyła. Opis eksperymentu informował, że krem może poprawić stan pacjenta lub go pogorszyć a wysypka może się poprawić lub pogorszyć „sama z siebie” bez udziału kremu. Podany uczestnikom badania opis eksperymentu miał dwie wersje – jedna wskazywała, że osobom, którym podano krem wysypka częściej się poprawiała niż osobom, którym nie podano kremu a druga wersja wskazywała na odwrotną sytuację.

Opis eksperymentu i rezultaty podane uczestnikom badania Kahana, Peters, Dawson i Slovica pokazuje poniższy rysunek:

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

W drugim eksperymencie zamieniono krem na „zakaz noszenia ukrytej broni w miejscu publicznym” (bans on concealed weapons). Opis eksperymentu informował, że badacze podzieli miasta na takie, które niedawno wprowadziły zakaz noszenia ukrytej broni oraz na miasta, które nie wprowadziły takiego zakazu. Następnie badacze sprawdzili w ilu miastach w poszczególnych grupach przestępczość wzrosła a w ilu spadła. Uczestnicy badania Kahana, Peters, Dawson i Slovica mieli odpowiedzieć na pytanie czy wyniki eksperymentu wskazują, że miasta, w które wprowadziły zakaz noszenia ukrytej broni częściej doświadczały (were more likely) spadku przestępczości niż miasta, które nie wprowadziły zakazu. Podobnie jak w przypadku kremu, uczestnicy otrzymali dwie wersje wyników – jedne wskazywały, że miasta, które wprowadziły zakaz noszenia ukrytej broni częściej doświadczały spadku przestępczości niż miasta, które nie wprowadziły zakazu a drugie wskazywały na odwrotną sytuację.

Tak więc uczestników badania Kahana, Peters, Dawson i Slovica podzielona na cztery grupy, z których każda dostała ten sam problem lecz inaczej przedstawiony. Pokazuje to poniższy rysunek:

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

Jak łatwo się domyśleć, nie ma czegoś takiego jak ideologiczne skrzywienie w kwestii skuteczności leku na wysypkę lecz istnieje silne ideologiczne skrzywienie w kwestii konsekwencji wprowadzenia zakazu noszenia ukrytej broni.

Zanim przejdziemy do wyników chciałbym zauważyć trzy fakty. Po pierwsze, badacze dosyć sprytnie ominęli problem przyczynowości: pytali, które miasta/osoby częściej doświadczały spadku przestępczości/polepszenia stanu zdrowia a nie czy zakaz/krem działały.

Po drugie, odpowiedź na pytanie wymagała odrobinę wysiłku intelektualnego – trzeba policzyć stosunek lepszej/gorszej sytuacji w obydwu grupach a nie porównać liczbę lepszych sytuacji w obydwu grupach lub liczbę gorszych sytuacji w obydwu grupach. Lenistwo intelektualne lub brak umiejętności liczenia skazywały na wybranie błędnej odpowiedzi.

Po trzecie, wprowadzenie dwóch wersji wyników eksperymentu z zakazem noszenia ukrytej broni – sprawiło, że jedna była ideologicznie korzystna dla Demokratów/liberałów a druga ideologicznie korzystna dla Republikanów/konserwatystów (obydwie wersje w eksperymencie z kremem były ideologicznie neutralne). Tak więc Demokraci/liberałowie i Republikanie/konserwatyści mieli jedną wersję wyników, w której błędna odpowiedź wspierała ich ideologiczne skrzywienia.

Czas na wyniki: we wszystkich wypadkach 59% odpowiedzi było błędnych. Fikcyjny problem wymyślony przez Kahana, Peters, Dawson i Slovica sprawił więc wiele trudności uczestnikom badania.

Poniższe wykresy pokazują całościowe wyniki badania z uwzględnieniem czterech wersji problemu i dwóch grup uczestników – o liberalnym skrzywieniu i konserwatywnym skrzywieniu ideologicznym:

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

Za Kahan, Peters, Dawson i Slovic

Zarówno wzrokowa analiza wykresu jak i przeprowadzone przez naukowców badania statystyczne wskazują na dwa interesujący fakty. Po pierwsze,  wysokie umiejętności liczenia zwiększały szanse na poprawną odpowiedź w obydwu wersjach problemu z kremem lecz  tylko w tej wersji problemu z zakazem noszenia ukrytej broni, w której poprawna odpowiedź była zgodna z ideologicznym skrzywieniem. Po drugie, w przypadku problemu z zakazem noszenia ukrytej broni polaryzacja wyników pomiędzy grupami o różnym ideologicznym skrzywieniu była zdecydowanie wyższa dla ludzi z wysokimi umiejętności liczenia.

Osoby o wysokich umiejętnościach liczenia o 45 punktów procentowych częściej wskazywały poprawną odpowiedź gdy poprawna odpowiedź wspierała ich ideologiczne skrzywienie. Osoby o niskich umiejętnościach liczenia robiły to o 25 punktów procentowych częściej.

W tym miejscu dochodzimy do najważniejszych i najbardziej interesujących ustaleń badania. Przyczyną wysokiej polaryzacji wyników pomiędzy grupami o różnym ideologicznym skrzywieniu wśród uczestników o wysokiej umiejętności liczenia była ich zdolność do znalezienia poprawnej odpowiedzi na pytanie gdy poprawna odpowiedź była zgodna z ich ideologicznym skrzywieniem. Jednak gdy poprawna odpowiedź była niezgodna z ideologicznym skrzywienie uczestnicy badania o wysokiej umiejętności liczenia nie wykazywali wyraźnej przewagi nad uczestnikami o niskiej umiejętności liczenia.

Zilustruję to konkretnymi danymi: gdy poprawna odpowiedź na problem z zakazem noszenia broni wskazywała na spadek przestępczości liberałowie o wysokich umiejętnościach liczenia wskazywali tę poprawną odpowiedź o 32 punkty procentowej częściej niż liberałowie o niskich umiejętnościach liczenia. Gdy poprawna odpowiedź na problem wskazywała na wzrost przestępczości przewaga liberałów o wysokich umiejętnościach liczenia spadała do 11 punktów procentowych (w przypadku konserwatystów zaobserwowano spadek z 21 punktów procentowych przewagi do 3 punktów procentowych).

Autorzy badań zaproponowali przekonywujące mnie rozwiązanie tego zjawiska: gdy osoby o wysokich umiejętnościach liczenia w pierwszej próbie znalezienia odpowiedzi napotykały na odpowiedź wspierającą ich ideologiczne skrzywienie zadowalały się nią lecz gdy napotykały na odpowiedź niekorzystną dla ich ideologicznego skrzywienia wykorzystywały swoje wysokie umiejętności liczenia by znaleźć odpowiedź wspierającą ich ideologiczne skrzywienie.

12 Komentarzy

  1. Pompon

    Po pierwsze to nie od dziś wiadomo, że kółko wzajemnej adoracji jest szczególnie pociągające. Każdy uznaje za wiarygodne to co pasuje do jego… nazwijmy to orientacji.
    A powyższy test jest niejednoznaczny, bo sam nie wym czy lepiej jak w 200 miastach spada przestępczość a w 75 rośnie, czy jak w 100 spadnie, a za to wzrośnie w 21. Ale może tak miało być, żeby była możliwość interpretacji.

    1. trystero (Post autora)

      @ Pompon

      Ja mam wrażenie, że z ideologicznym skrzywieniem jest trochę jak z nadmierną pewnością siebie. Wszyscy wiedzą, że to poważne problemy ale wszyscy myślą, że dotyczą innych 🙂

      Moim zdaniem pytanie jest jednoznacznie sformułowane: które miasta częściej doświadczały spadku przestępczości? Masz podobne wątpliwości gdy chodzi o krem do skóry?

  2. Pompon

    Mam. Bo co z tego że 220 poczuło się lepiej, skoro 70 gorzej (praktycznie 25%). No ale faktycznie, pytanie było, czy jest bardziej prawdopodobne, że się poprawi/pogorszy, a nie czy dopuszczą do sprzedaży. Może za dużo myślenia też niepotrzebnie komplikuje życie?

    1. trystero (Post autora)

      @ Pompon

      Mocną stroną badania są te cztery wersje. Nawet jeśli część ludzi kombinowałoby w pokazany przez Ciebie sposób to należałoby oczekiwać, że kombinować będą we wszystkich czterech wersjach.

  3. karroryfer

    Ciekawe że nie ma ( szeroko znanych ) badań jak brak ograniczenia prędkości na niemiecki autostradach wpływa na stan bezpieczeństwa na tamtejszych ulicach. ( oczywiście zagadnienie skomplikowane bo to kraj tranzytowy )

  4. illiterate

    @ trystero

    Może na końcu trzeba było podać prawidłowe obliczenia bo widzę, że już się ktoś zaczął motać 😉

    W zadaniu chodzi o przeliczenie podanych wartości na procenty, więc nie ma tu co interpretować bo wyniki są jednoznaczne. Drążyć można co najwyżej wielkość próby.

    1. trystero (Post autora)

      @ illiterate

      Pompon zasugerował, że część uczestników mogła do zadania podejść inaczej.

      W tekście napisałem, że prawidłowa odpowiedź wymagała policzenia stosunków (czyli tego samego podejścia co Twoje procenty).

  5. fingeros

    @ karroryfer

    Szukaj nie polskich badań 😉 i porównuj do odpowiedniego poziomu rozwinięcia danych państw.

  6. Jack

    Wydaje mi się, że w kontekście zjawiska ślepoty wyboru (choice blindness) należałoby podchodzić z większym sceptycyzmem do deklarowanych przez ludzi preferencji lub poglądów politycznych. Jak pokazują wyniki badań preferencje można bowiem łatwo zmienić, a sam zainteresowany nawet tego nie zauważy i uzna, że dokonany przez niego wybór jest tym wyborem, z którym się pierwotnie utożsamiał.

  7. CapSel

    Jakie mają znaczenie „( 0 on …)” dla prezentowanych wykresów?
    Co to właściwie oznacza?

    1. trystero (Post autora)

      @ CapSel

      Jeśli dobrze rozumiem Twoje pytanie to oznacza to skrzywienie ideologiczne. W stworzonej skali konserwatyzmu można było mieć wynik powyżej 0 co klasyfikowano jako ideologię konserwatywną i poniżej zero co klasyfikowano jako ideologię liberalną.

  8. Grzechu

    A czym się objawia „ideologiczne skrzywienie”? Czy wtedy gdy ktoś bardziej liberalny czy wtedy gdy bardziej konserwatywny, a może gdy „racjonalny”? Punkt widzenia, w tym przypadku, zależy ściśle od punktu siedzenia. Co w przypadku, gdy ktoś wyznaje że jest liberałem i jednocześnie konserwatystą a wprowadza lewy porządek? Takie przypadki zdarzają się w przyrodzie, naszej, tutejszej 🙂
    W jaki sposób otrzymano wzorzec ideologicznej neutralności? 🙂 Poprzez destylację? Deklaracja poglądów to jedno a praktyka to inna sprawa. Ot, bliski przykład pana Turowskiego niby taki wierny komunizmowi, ale realizował zadanie obrony papieża, jak opisał w swojej biografii. Lub ksiądz (bez nazwiska, bo wiadomo… ksiądz), niby składa śluby wierności, ale to nie przeszkadza by się spowiadać z cudzych grzechów w mediach lub robić jakieś inne świństwa. o liberałach którzy „głosują przeciw” nie będę już wspominał.
    Pewnie równie odkrywcze wyniki zostały by osiągnięte przy podziale próby na zwolenników kawy z cukrem i tych pijących bez słodyczy.
    „Lenistwo intelektualne lub brak umiejętności liczenia skazywały na wybranie błędnej odpowiedzi.”
    No, to teraz znalazłem wytłumaczenie kierunku tzw. reformy edukacji! Ciemnym tłumem kieruje się łatwiej 🙂
    Nie jestem pewien czy ideologiczne skrzywienie faktycznie mogłoby mieć zastosowanie przy badaniu zachowań inwestorów. Ideologia, to moim zdaniem, taki punkt widzenia do którego jesteśmy przywiązani na dłużej. To tak, jakby wyznawca analizy technicznej ciągle tracił z powodu swojej ideologii a nie błędnego jej wdrażania. Chyba że skrzywieniem określono by właśnie taki stan, ale ten schemat nie pasuje do schematu opisanego w tym wpisie.

Skomentuj karroryfer Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A. w celu: zapewnienia najwyższej jakości naszych usług oraz dla zabezpieczenia roszczeń. Masz prawo dostępu do treści swoich danych osobowych oraz ich sprostowania, a jeżeli prawo na to pozwala także żądania ich usunięcia lub ograniczenia przetwarzania oraz wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Masz także prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Więcej informacji w sekcji "Blogi: osoby komentujące i zostawiające opinie we wpisach" w zakładce
"Dane osobowe".

Proszę podać wartość CAPTCHA: *