W krainie ryzyka

Odnoszę wrażenie, że kwestie ryzyka i zarządzania nim to najmniej doceniany i najmniej lubiany temat wśród inwestorów. A przecież to kwestia kluczowa dla bezpieczeństwa i stabilności portfela.

Dlatego nigdy dość dyskusji w tej materii. Tego „wroga” po prostu trzeba polubić i postarać się oswoić. Wrzucę więc 2 tematy, które zahaczają o problemy ryzyka.

Pierwszy pochodzi z badania 54 funduszy emerytalnych rozsianych po całym świecie, które łącznie zarządzają 350 miliardami dolarów.

Link: http://www.bfinance.com/images/stories/bfinance/2012/Pension_Fund_Survey.pdf

Zapytano w grudniu ich menadżerów o ekspozycję i prognozy na rok kolejny po „końcu świata” czyli na 2013. Spodobała mi się tabela mierząca łączne zestawienie różnego rodzaju ryzyk i ich ważności dla respondentów. Można obejrzeć ją poniżej:

Źródło: bfinance.com (kilknąć aby powiększyć)

Wiemy, że większość nie ma racji, ale może warto swoją optykę lekko przeskalować o spojrzenie na to jakie lęki i strachy dręczą „duże pieniądze” i uwzględnić to w swoich analizach rynkowych.

Przy każdym z ryzyk widzimy podział procentowy zaznaczony 3 kolorami:

– granatowy oznacza znaczące ryzyko, do którego zarządzający zdefiniowali już swój plan akcji

– niebieski to znaczące ryzyko, które jest dostrzeżone, ale jeszcze nie określono środków zaradczych, będzie jednak zarządzane gdy nadejdzie taka konieczność

– błękitny to z kolei nieznaczące ryzyko

Jak widać najmniejsze znaczenie przywiązuje się zbiorowo do wzrostu długoterminowych stóp procentowych i inflacji (2 najniższe linijki wykresu). W kwestii znaczącego ryzyka, które będzie zarządzane ad hoc (a więc nie ma jeszcze gotowego planu akcji) dominuje obawa o kryzys związany z długami państw (70% odpowiedzi), a w drugiej kolejności upadek Eurozony oraz fiskalny klif w USA. Natomiast gotowe plany istnieją już w kwestii ewentualnego wzrostu zmienności aktywów (28% badanych) oraz spadek wartości aktywów (26%), nie ma natomiast jeszcze specjalnie planów na wypadek „klifu” choć w mediach straszy on dziś najbardziej.

Większość wymienione ryzyka dostrzega i czuje obawy, mniejszość ma gotowe strategie poradzenia sobie z nimi. Generalnie jak czyta się całość pracy widać pasywność w inwestowaniu, niższe oczekiwania zyskowności oraz plany powiększenia zaangażowania w akcje rynków wschodzących kosztem rozwiniętych.

Druga sprawa dotyczy kwestii ryzyk bardziej osobistych.

Oto Reuters doniósł kilka dni temu, że pani dyrektor finansowa we władzach lokalnych Saltzburga przegrała na giełdzie w ciągu 10 lat łącznie 340 milionów EURO publicznych pieniędzy, fałszując podpisy i preparując dokumenty. Tu jest mowa o derywatach, Bloomberg donosił o akcjach i swapach, mniejsza z tym, mamy schemat, który powtarza się po wielokroć:

http://www.reuters.com/article/2012/12/11/austria-economy-provinces-idUSL5E8NB7IN20121211

Ciekawsze natomiast wydaje mi się samo przedstawienie problemu – w informacji powtarza się słowo „gamble” czyli „hazard”. Nie pada jednak żaden opis mechanizmu gry owej pani, mianem „hazardowym” określono zatem prawdopodobnie chorobliwe uzależnienie, które doprowadziło do utraty kontroli i nielegalnego zdobywania środków na dalsze działanie. To właśnie zainspirowało mnie by zapytać najpierw siebie a w drugiej kolejności Czytelników o granice między spekulacją a uprawianiem hazardu na giełdzie, o to czy sami mamy świadomość kiedy je przekraczamy, czy potrafimy siebie i problem zdefiniować, kontrolować, uzmysłowić sobie następstwa i ryzyka?

Można się jedynie domyślać, że austriacka urzędniczka brnęła w nietrafione szeregi kompulsywnych transakcji o dużej wartości, bez szczególnej wiedzy o swoich szansach, skoro regularnie traciła, łudząc się nadzieją na nadejście dobrej passy i wiarą w nabyte doświadczenie, próbując się odegrać i tracąc dla tego celu wszelkie granice i zahamowania. Ale to objawy radykalne, łatwo dostrzegalne z zewnątrz, nie tylko przez ekspertów od rynków czy psychologii.

Ale co z działaniami na dużo mniej ewidentnym poziomie? Ot takie pytania o swój własny rachunek sumienia :

Czy posiadam wystarczającą świadomość swojej wiedzy o rynku, prawdopodobieństwach wygranej, granicach ryzyka oraz sposobach jego zarządzania, roli szczęścia i losowości? Czy mam kontrolę nad odruchami typu: permanentne łamanie ustalonych przez siebie zasad i reguł gry, nadmiernie emocjonalne zaangażowanie, przekraczanie wielkości funduszy, na których zaryzykowanie mogę sobie pozwolić, odgrywanie się na niewidocznym wrogu i przypisywanie porażek wszystkim czynnikom poza sobą? Czy umiem zorganizować sobie czas na trading i życie rodzinne a także oddzielić świat giełdy od rzeczywistego? Czy nie powielam bezrefleksyjnie po raz kolejny tych samych błędów, nie usprawiedliwiam zbyt gładko nieracjonalnych działań, nie potrafię oderwać się od obsesyjnego myślenia o tradingu? Czy w ogóle mam lub chcę mieć nad tym wszystkim bezwarunkową kontrolę?

To wszystko że tak powiem twarde objawy, łatwe do dostrzeżenia przez osobę trzecią, która ma wgląd i wiedzę o tych procesach. Mamy jednak cały szereg objawów miękkich czyli nadużywanie powyższych objawów w sposób incydentalny po częsty, ale jeszcze kontrolowalny choć przez innych niezrozumiały. Czy bowiem spędzanie dużej ilości czasu przed monitorem z notowaniami nie może być po prostu objawem pasji? Czy nawet długotrwała strata nie jest po prostu symptomem najzwyklejszego obsunięcia kapitału, wliczonego w koszt strategii ? Czy dopłacenie do kapitału do rachunku nie może być oznaką tego, że nasza wiedza i doświadczenie wymagały nakładów, które teraz zaczną się zwracać ? (wielu z Market Wizards traciło fortuny na dzień dobry).

Po prostu do refleksji…

—kat–