Jak oni marudzą!

W świecie, gdzie centrum sceny w mediach zajmuje problem paniki cukrowej i paliw po 5 złotych za litr trudno postawić tezę, iż ropa wcale nie jest tak droga, jak mogłaby być. Niemniej w ostatnim czasie trafiłem na kilka takich sygnałów, iż problem drogiej ropy jest rozdmuchany a komentatorzy wykorzystują jej cenę, jak kalkę.  Na pytanie, czy ropa jest za droga chciałoby się odpowiedzieć klasykiem  „i tak i nie”.

Przyczynkiem dla stawiania tezy, iż ropa nie jest droga są inne rynki towarowe, których zmiany pokazuje poniższy wykres słupkowy. Wybrałem kilkanaście kontraktów na ważne i postrzegane za mniej ważne towary na przestrzeni ostatniego roku plus indeksy i eurodolara dla porównania. Widać, iż ropa z około trzydziestoprocentową zwyżką lokuje się raczej w gronie średniaków, by nie powiedzieć daleko za liderami (srebrem, bawełną, kawą, czy kukurydzą). Oczywiście każdy z tych towarów drożał z innych przyczyn niż ropa, ale dobrze pokazuje to, że wzbudzająca ostatnio emocje ropa nie jest liderem i – jak chcą niektórzy – mogłoby być lepiej.

Tezę o przesadzonej wadze ropy łatwo wzmocnić prostym wyliczeniem, iż w roku 2002 ropa zdrożała o 31 procent, w roku 2004 o 33 procent, w roku 2005 o 40 procent, wreszcie w roku 2007 o 40 procent i dopiero finałowa bańka spekulacyjna z roku 2008, która w sześć miesięcy podniosła cenę ropy z 96 dolarów w styczniu do 147 dolarów, wspomogła kryzys. Nikt jednak nie ma wątpliwości, iż genezą kryzysu nie była wcale„drożyzna” na rynku ropy – raczej „drożyzna” na rynku nieruchomości, których nikt już nie chciał kupować.

Już sam ten fakt pokazuje, iż stawianie tezy, iż drożejący surowiec załamie ożywienie gospodarcze musi być więcej niż ostrożne. W istocie poprzedni cykl koniunkturalny całkiem dobrze zniósł drożejącą po 30 procent rocznie ropę i wzrost ceny galonu benzyny w USA z 1 USD do 3,5 USD. Jednak to tylko połowa opowieści, którą fałszuje nieco – nieco to delikatne określenie – skupianie się na nominalnej cenie baryłki. Lepszym sposobem szukania odpowiedzi na pytanie, czy ropa jest droga wydaje się spojrzenie na historyczne ceny galonu benzyny w USA, którą publikuje Energy Information Administration (EIA).

Poniższe wykresy pokazują, jak zmieniała się cena galonu benzyny od… 1919 roku. Widać, iż historia zaczyna się od 25 centów a kończy na 3,5 dolara. Jednak przeliczenie dawnej ceny galonu na dzisiejsze ceny (klasyczny zabieg korygowania o inflację) wskazuje, iż paliwo zaczęło swoją historię od poziomu 3,5 dolara, do którego w historii dochodziło ledwie kilka razy. Niemniej zawsze, jak galon sięgał poziomu dzisiejszego 3,5 dolara, większość uznawała, iż paliwo jest drogie. W tym kontekście około 4 dolarów za galon, jakie płacą dziś amerykańscy konsumenci jest bez wątpienia ceną wysoką nawet w perspektywie historycznej.

Źródło: http://www.eia.doe.gov/emeu/steo/realprices/ (w górnym rogu jest plik w excelu, który można wykorzystać do własnych poszukiwań)

Gdy dyskutuje się o wpływie drogiej ropy na kondycję konsumentów warto jeszcze znać jeden wykres, również autorstwa EIA, który pokazuje, jak na przestrzeni lat spadała konsumpcja ropy w tysiącach galonów na jeden samochód. Widać, iż w przypadku samochodów osobowych trend jest spadkowy. Wiąże się to z rosnącą efektywnością wykorzystania paliwa, ale też mówi, iż na przestrzeni ostatnich dekad każdy z samochodów zużywał mniej paliwa niż w przeszłości, więc i ciężar ponoszony przez konsumentów był mniejszy. Jednak chcącym pójść za tym wykresem na skróty warto przypomnieć, iż w USA na przestrzeni niespełna 100 lat liczba samochodów wzrosła z około 1 miliona do blisko 250 mln, co umieszcza poniższy wykres w odpowiedniej perspektywie.

Źródło: http://www.eia.doe.gov/totalenergy/data/monthly/ jeszcze gorący Monthly Energy Review z 29 marca 2011

I już na koniec wykres dobrze ilustrujący problem problem postrzeganej drożyzny, który w ekonomii jest znany, ale wśród konsumentów bywa lekceważony.