Islandia, Grecja, Irlandia, Niemcy, USA

„Gdzieś w połowie 2006 roku nasi absolwenci, którzy pozatrudniali się w bankach nagle zaczęli pojawiać się w telewizji! Teraz wszyscy brylowali jako wielcy spece od ekonomii i wszyscy w kółko powtarzali to samo: „Czeka nas miękkie lądowanie”

Na naszym rodzimym rynku, gdzieś w okolicach 2006/2007 roku zaczęło pojawiać się określenie „dzieci hossy”. Według mojego rozumienia dotyczyło ono tych wszystkich, którzy załapali się na okres fantastycznej hossy na rynku akcji, jaka miała miejsce w okresie 2004-2006. Nie mając żadnego praktycznie doświadczenia z większym załamaniem rynkowym, czy to krachem, czy dłuższą bessą wiele z „dzieci hossy” zatraciło zdolność krytycznego myślenia. Co ciekawe grupa ta rozciągała się nie tylko na inwestorów indywidualnych, uczestników przeróżnych for dyskusyjnych, autorów blogów, którzy właśnie zachłysnęli się wizją łatwych pieniędzy, jakie zarabia się na giełdzie. Dotyczyło to również analityków, zarządzających, doradców klienta i całej rzeszy ludzi związanych z biznesem inwestycyjnym. Rynek w ich opinii był tak łatwy i przewidywalny, że wszelkie próby ostrzeżeń sugerujące, że za to trzeba będzie zapłacić były zbywane z pobłażliwym uśmiechem. Dwudziestokilkuletni doradca finansowy z miesięcznym stażem w jednej z wielu firm oferujących produkty inwestycyjne, nie dostrzegał absurdu sytuacji, w której z ogromnym przekonaniem tłumaczył człowiekowi, który przyznał się, że jest w branży od  kilkunastu lat, że specjaliści jego  firmy wyłącznie zarabiają i że kredyt można spokojnie spłacić inwestycjami w fundusze.

Te w sumie niedawne czasy przypomniała mi żywo lektura kolejnej wydanej po polsku w tym roku książki Michaela Lewisa „Bumerang” (wyd. Sonia Draga). Lewis od lat w swoich książkach opisuje rynki (lub świat baseballu) od strony ludzi, którzy tworzyli ważne wydarzenia. Robi to w sposób fascynujący pozwalając sobie nie na niezwykle wnikliwe obserwacje i spostrzeżenia. Dotychczas zajmował się Amerykanami, tym razem postanowił przyjrzeć się Europejczykom, tym którzy zatracili się w ostatniej manii rynkowej – Islandczykom, Grekom, Irlandczykom, oraz tym, których świat wydaje się z pozoru znacznie bardziej uporządkowany, czyli Niemcom (choć próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, czemu najbardziej śmieciowe aktywa znalazły się w portfelach „Niemca z Dusseldorfu”). Ostatni rozdział to powrót do kraju rodzinnego i próba przyjrzenia się budżetom miast, choćby przez pryzmat rosnących żądań emerytalnych różnych grup społecznych.

Każdy z rozdziałów to perełka (a już opis próby wytapiania aluminium na Islandii to coś, obok czego nie można przejść obojętnie) i wydaje się, że wielu sytuacji opisanych przez Lewisa nie da się nie odnieść do naszej rzeczywistości. Wystarczyłoby, żeby hossa potrwała jeszcze rok-dwa, to i my byśmy doświadczyli skutków owego zatracenia w łatwym pieniądzu (tanie kredyty w jenach dopiero zaczęły być modne).

I choć mawia się, że historia nigdy niczego nikogo nie nauczyła, to jednak liczę na to, że lektura „Bumerangu” sprawi, że przy kolejnej hossie przynajmniej jeden jej czytelnik nie powie „tym razem jest inaczej”.