Wybory i po wyborach

Współczesny proces polityczny ma swoje wymagania. Jednym z kluczowych jest zmobilizowanie grupy, która potencjalnie jest do zmobilizowania. Efektem jest zaostrzenie dyskursu i przedstawianie wygranej drugiej strony jako końca świata. Część z tego szumu musi przesączać się do wrażliwości inwestorów i owocować pytaniem: Co robić?

Wyprzedzając ewentualne emocje czytelników zadeklaruję tylko, że tradycyjnie odmówiłem udziału w wyborze. Przyczyn było kilka, ale to nie jest blog polityczny, więc zostawimy moje motywacje na boku. Deklaracja – mam nadzieję – załatwia temat ewentualnej agresji u osób, które chciałyby rozliczyć mnie z dania szansy komuś, kto na taką szansę ich zdaniem nie zasługuje. Na poziomie formalnym mój głos był zwyczajnie rozliczony jako nieważny. Proszę to zaakceptować i nie robić mi wykładów z wychowania obywatelskiego.

Patrząc z punktu widzenia osoby, której przyszłość GPW jest bliska, wybory uznałbym za rozczarowujące zarówno na poziomie kampanii, jak i na poziomie pewnego efektu. Najważniejszym jest sygnał o czytelnym przesunięciu się wyborców na nowe pozycje, o czym zapewne będą jeszcze rozmawiać medialni specjaliści. Odnotuję tylko, że w tych wyborach stare hasło części społeczeństwa „zabierz babci dowód” właśnie przeszło do historii, bo generalnie pokolenia młodsze zagłosowały na kandydatów, którzy reprezentowali również środowiska eurosceptyczne.

To ma kluczowe znaczenie dla przyszłości polskiej gospodarki, bo właściwie możemy pożegnać w Polsce ideę, że będziemy częścią strefy euro. W styczniu, do strefy euro prawdopodobnie wejdzie Bułgaria. Inni też deklarują przyspieszenie działań na tym polu. W optymistycznym scenariuszu nasze wybory prezydenckie zakończyły temat wejścia Polski do strefy euro na lata. To odsuwa nas od Unii Europejskiej w całości. Podobny mechanizm kruszył integrację Wielkiej Brytanii ze wspólnotą. Jednym z korzeni Brexit’u była przecież ideologiczna, a nie tylko czysto ekonomiczna walka o funta.

Problemem tych wyborów z punktu widzenia inwestora na GPW jest zatem wzrost ryzyka wyjścia Polski z Unii Europejskiej. Do 1 czerwca mogło wydawać się, że w Polsce mamy klasę polityczną, która okupuje piękne społeczeństwo. Ciągle też czytaliśmy, jak euroentuzjastyczni są Polacy. Ten czas mija,  a może właśnie minął. Polskie społeczeństwo – zwłaszcza jego młodsza część – robi się bardziej radykalne od klasy politycznej. Efektem jest prezent dla polityków spoza głównego nurtu w postaci przesunięcia się okna  Overtona, bez potrzeby przesuwania tego okna przez marketing polityczny.

Kwestią czasu jest, kiedy klasa polityczna podąży za tymi nastrojami, a konsekwencją może być referendum Polexit’owe. Historia polityczna pokazuje, że partie mainstreamu czasami muszą odpowiedzieć na żądania partii spoza mainstreamu, żeby zwyczajnie zachować władzę, jak rządy koalicyjne muszą układać się z partiami skrajnymi. W pewnym układzie sił i ciągle w granicach procesu demokratycznego możemy wylądować  w położeniu, w którym dziś niemożliwe stanie się faktem – GPW przestaje być rynkiem w Unii Europejskiej. Genezą będą elementy, które ujawniły się w tych wyborach.

Z punktu widzenia strategii mamy zatem kolejny element, który zmusza do przypomnienia o większym ryzyku inwestowania w Warszawie może już w perspektywie 10 lat. Gdybym chciał oszczędzać na emeryturę na GPW, to niedzielne wybory byłyby kolejnym sygnałem, żeby tego nie robić. Nie dlatego, że wygrał jeden czy drugi polityk – naprawdę obaj dziś są w grupie podtrzymania związków Polski z Unią Europejską, bo taki jest mainstream – ale dlatego, że ujawnił się proces, który zmaterializowany na poziomie faktów w portfelu będzie bardzo bolesny i prawdopodobnie niemożliwy do odrobienia.