Ekonomiści (niezłymi) inwestorami, część 2

Czy biletem do fortuny osiągniętej dzięki inwestowaniu na giełdzie jest rzeczywiście wykształcenie ekonomiczne?

Tak można by sądzić po lekturze listy najbardziej znamienitych postaci świata finansów, z Warrenem Buffettem na czele, którzy takie wykształcenie ekonomiczne lub biznesowe odebrali. Pokazywałem ją w poprzednim wpisie.

Otóż może być to czynnik mocno wspomagający tego rodzaju sukces, ale niekonieczny, istnieje bowiem lista alternatywna skupiająca znakomitych inwestorów i traderów bez takiego wykształcenia.

Jednak w tym wątku interesuje nas bardziej pytanie innego rodzaju, ale ściśle z powyższym powiązane:

Czy cała reszta ekonomistów jest również skazana na oszałamiający sukces giełdowy dzięki wiedzy ze swojej dziedziny? A jeśli tak, to dlaczego jeszcze go nie osiągnęli?

Odpowiedź nie jest trudna, aczkolwiek rozkłada się na kilka podpunktów, które spisałem poniżej.

Ekonomia pomimo wielu podobieństw to zupełnie inna rzecz niż inwestowanie, a szczególnie to aktywne (spekulacja, trading), które ma za zadanie generować tzw. alfa, czyli zwroty wyższe niż wynikające z prostego indeksowania indeksów.

Aparat badawczy jest w wielu miejscach wspólny dla obu dziedzin, to znaczy w obu szuka się prawidłowości, dokonuje teoretycznych analiz, wyjaśnia naturę i przyczyny zjawisk, tworząc i weryfikując na te potrzeby stosowne hipotezy, a potem buduje się modele, które mają pomóc prognozowaniu i optymalizacji zasobów. Tyle że w ekonomii jest to prostsze, bardziej sprawdzalne, choćby dlatego, że wiele zjawisk ma liniowy lub bliski liniowemu charakter.

Natomiast rynki są nieprzewidywalne, modele mają tutaj ograniczoną wartość prognostyczną, wiele zdarzeń i zjawisk odbywa się nieliniowo, informacja jest niepełna, a do tego sięga dużo dalej niż do samych procesów ekonomicznych mikro i makro. Na rynki duży wpływ mają bowiem zdarzenia pozagospodarcze typu polityka, a ogromną rolę odgrywa psychologia, i zbiorowa i na poziomie pojedynczego gracza. Do tego dochodzi specyficzne zarządzanie ryzykiem i działanie w warunkach dużej niepewności.

Gdyby obie dziedziny były mocno spokrewnione, modele ekonomiczne można by po prostu zatrudnić do gry na giełdzie, to jednak tak nie działa. Ekonomista musiałby przejść dodatkowy trening i zdobyć doświadczenie.

Ekonomiści są jednak w jakiejś mierze przydatni na etapie analiz rynkowych i próbach prognozowania, a przynajmniej takie wrażenie można by odnieść widząc, że w każdym banku pracują ich sztaby, dostarczając materiałów analitycznych. A zresztą prognozy podawanych niemal co dzień danych z gospodarki są oparte na uśrednionych wskazaniach najbardziej liczących się bankowych działów z udziałem ekonomistów. Ich trafność jest daleka od perfekcji, a przy tym na giełdzie pieniędzy nie zarabia się samym prognozowaniem, to proces sięgający dużo dalej.

Na uniwersytetach coraz częściej uczy się o rynkach, ale nie uczy się spekulacji. Są oczywiście działy dużo silniej związane z rynkami finansowymi, ale to nadal przerabianie teorii, na sukces giełdowy przekłada się natomiast przede wszystkim praktyka, wsparta czymś, co nazywamy tutaj Przewagą (ang. the edge). Odkrycie własnej przewagi na rynku to proces nie tyle oparty na analizie danych, ile na ich odpowiedniej interpretacji, a potem dochodzi do tego systematyczność w realizacji owej przewagi. To nie jest wiedza uniwersytecka.

Ekonomiści są uczeni analizy przede wszystkim zjawisk gospodarczych i tego się potem od nich wymaga i za to płaci, rynki to zupełnie inna para butów. Tylko część absolwentów ekonomii przechodzi do praktycznego wdrażania nabytych umiejętności w praktyce, spora część nadal zostaje w obrębie uniwersytetów, nauczając i tworząc kolejne hipotezy, najczęściej w obrębie aparatu teoretycznego. Więc ich kontakt ze światem realnym, a w nim mieści się giełda, jest dość ograniczony.

Do tego dochodzą kwestie osobniczne – skłonność do ryzyka, odporność na kryzysy i straty, mental, osobowość, talenty. Nie każdy, nawet z doskonałą wiedzą praktyczną w zakresie rynków, ma ciągoty i predyspozycje do aktywnego inwestowania. Ekonomista może zająć się w sposób doskonały teoretyczną analizą właśnie rynków finansowych czy kapitałowych, co nie znaczy od razu, że stanie się doskonałym inwestorem. Jego zawód to ekonomista i w tym ma się realizować, nikt mu nie płaci za podejmowanie ryzyka na giełdach. A za swoją wiedzę ekonomiczną płaci się im tyle, ile sam rynek pracy aktualnie wyznaczy.

Czy ekonomiści nie podejmują się praktycznego inwestowania ponieważ znają statystyki wygranych i je lepiej rozumieją, a przy tym wiedzą, że rynki są mocno efektywne i wcale nie łatwo z nimi wygrać? I tak i nie.

Z jednej strony, ta wiedza faktycznie może zniechęcać do podjęcia ryzyka, nawet mając większe szanse w analizowaniu niż reszta inwestorów. Z drugiej strony jednocześnie mogą oni wejść w posiadanie wiedzy o wszelkich anomaliach i odejściach od efektywności, dzięki czemu odnajdą swoje nisze i dobrze poczują się na rynkach. Nie jest pewnie przypadkiem to, że wśród elity najbogatszych inwestorów znajduje się tak wielu ekonomistów, którzy spróbowali zmierzyć się z rynkiem. Jednak aby dojść do bogactwa trzeba również czegoś więcej niż doskonałe umiejętności analityczne pokrewne do ekonomicznych. Potrzeba pomysłu, odporności, otwartości, czasem lewara lub znacznego kapitału, albo nieco więcej szczęścia.

W pewnym sensie ci inwestorzy praktycy, nie tylko ze wspomnianej elity, przestali być ekonomistami, gdyż

Inwestor to zupełnie inny zawód.

Sam Buffett deklarował publicznie, często w niewybrednych słowach, że nie ufa ekonomistom, nie zwraca uwagi na to, co mówią, piętnuje ich prognozy, często krytykuje ich działania w gospodarce. I tenże Buffett dał swoimi wynikami przykład tego, jak bardzo ekonomiczne teorie o rynku efektywnym są niewiele warte. To najlepszy być może przykład tego jak daleko rozeszły się drogi obu tych profesji. 

Nicholas Taleb poszedł jeszcze dalej, poświęcając sporo miejsca w swoich książkach temu, jak mało praktyczna w zastosowaniu jest wiedza ekonomistów, którym brak empirycznej praktyki, ale chętnie chcieliby uczyć ptaki latania.

Ekonomista nie jest więc posiadaczem tajemnej wiedzy, dzięki której na pstryknięcie mógłby zamienić się w wytrawnego inwestora z olbrzymim majątkiem.

Nie wiem, choć jestem bardzo ciekawy, jaki odsetek całej populacji ekonomistów próbowało swoich sił na giełdzie i ile % z nich nie dało rady. Być może nie odbiega to od średnich w innych zawodach. Nie znalazłem do tej pory takich danych.

P.S. Może ktoś z grona samych ekonomistów chciałby się podzielić swoją wiedzą i ocenami w tym właśnie temacie? Może jest coś ważnego, co pominąłem? Chętnie poczytam komentarze, pewnie i nasi Czytelnicy również.

—kat—