Irlandzki bailout oczami uczestników

The Irish Independent ujawnił nagrania rozmów zarządzających, w tym CEO, Anglo Irish Bank z września 2008 roku – a więc w zenicie globalnego kryzysu finansowego i w okresie, w którym decydował się kształt programu ratowania irlandzkich banków.

Z jednej strony, fakty, które dzięki publikacji The Irish Independent ujrzały światło dzienne nie zaskoczą nikogo kto uważnie obserwował działania bankierów i władz w czasie kryzysu finansowego. Z drugiej strony, wyłaniający się z rozmów obraz kultury korporacyjnej Anglo i strategii managerów banku jest tak jasny, niemal karykaturalnie wyraźny, że może wzbudzić zainteresowanie opinii publicznej.

Zastanawiam się czy bardzo ważne osoby, bogatsze o doświadczenia ostatniego kryzysu finansowego, nauczyły się już unikać obciążających ich stwierdzeń w czasie automatycznie nagrywanych rozmów telefonicznych albo w automatycznie archiwizowanych e-mailach czy po następnym tąpnięciu na rynkach Matt Taibbi znów będzie zaskarbiać sobie uznanie czytelników publikując fragmenty takich e-maili, jak te wysyłane przez  managerów Standard & Poor’s:

• Panie, dopomóż nam w naszym cholernym oszustwie… to jest chyba najgłupsze miejsce, w którym kiedykolwiek pracowałem
• Miejmy nadzieję, że będziemy zamożnymi emerytami gdy ten domek z kart zacznie się walić

Nagrania ujawnione przez The Irish Independent pokazują kulturę korporacyjną nieodbiegającą od tej wyłaniającej się z e-maili zarządzających w agencji ratingowej.

Najbardziej medialną częścią ujawnionej rozmowy, którą odbyli John Bowe – Dyrektor ds. Rynków Kapitałowych, który uczestniczył w negocjacjach z Bankiem Centralnym, i Peter Fitzgerald – Dyrektor Bankowości Detalicznej jest zapewne fragment, w którym Bowe zdradza metodę, która pozwoliła mu ustalić kwotę (7 mld euro), o którą Anglo zwrócił się do Banku Centralnego: Jakby ujął to Drumm (ówczesny CEO banku), wyciągnąłem ją z tyłka.

Anglo rzeczywiście otrzymał wtedy pożyczkę pomostową w wysokości 7 mld euro. Cały bailout Anglo kosztował Irlandię około 30 mld euro. Koszty ratowania całego sektora bankowego były dużo wyższe – Bloomberg szacuje je na 64 mld euro.

Irlandia ma około 4,5 mln mieszkańców i około 210 mld euro PKB. Zarządzający Anglo rozmawiali więc o pomocy, której kwota wynosiła około 1,5 tysiąca euro na każdego Irlandczyka. Bailout banku kosztował każdego Irlandczyka około 6,5 tysiąca euro.

W tym kontekście, nienajlepiej wygląda rozbawienie zarządzających Anglo gdy Bowe odpowiadając na pytanie o termin spłaty pożyczki mówi: To pożyczka pomostowa, do momentu, w którym możemy ją spłacić… to jest nigdy.

W rozmowie managerów Anglo znajdują się jednak dużo bardziej interesujące informacje. Bowe zdradza na przykład strategię negocjacyjną. W pewnym momencie Bowe mówi: Tak, ta liczba to 7 mld euro ale sytuacja jest taka, że tak naprawdę potrzebujemy więcej niż to. Ale strategia polega na tym by ich wciągnąć, by nakłonić ich do wypisania dużego czeku i wtedy będą musieli robić to dalej, bo muszą wspierać swoje pieniądze, rozumiesz?

Fitzgerald skomentował to stwierdzeniem: Tak, tak, tak, tak, tak. Teraz oni też ryzykują własną skórą i to jest najważniejsze.

Myślę, że Fitzgerald miał raczej na myśli efekt kosztów utopionych – to dużo lepiej oddaje motywy banku centralnego niż koncept skin in the game.

Bowe kontynuuje później opis strategii negocjacyjnej i podkreśla, że kluczowe było niedopuszczenie by ludzie z banku centralnego poznali rzeczywisty rozmiar strat, a więc i potrzeb finansowych Anglo, bo mogliby pomyśleć, że mają wybór, że koszty dla podatnika są zbyt duże. Ludzie w Anglo celowali w liczbę, która jest wystarczająco duża ale nie na tyle duża by zepsuć negocjacje na samym początku.

Gdy pracownicy banku centralnego zwrócili uwagę jak duża, relatywnie do aktywów Banku Centralnego jest kwota pożyczki, ludzie z Anglo posłużyli się chyba najbardziej popularną w sektorze bankowym strategią w czasie kryzysu finansowego: zaczęli rysować obraz Anglo jako instytucji zbyt dużej by upaść (too big to fail). Wspomnieli o depozytach ulokowanych w Anglo Irish Bank, niemal w całości lokalnych. Zwrócili uwagę, że problemy Anglo odetną inne irlandzkie banki od rynków dłużnych.

Nie sądzę by obraz ratowania sektora bankowego wyłaniający się z nagranych rozmów – cynicznych bankierów wciągających przedstawicieli banku centralnego w pułapkę – odpowiadał rzeczywistości. Myślę, że obydwie strony dysponowały ograniczonymi informacjami i skłonny jestem uwierzyć, że szybkość i skala deterioracji sytuacji płynnościowej zaskoczyła także sektor bankowy. Nie sądzę też by wszyscy bankierzy centralni musieli być wciągani, wmanewrowywani w gigantyczne programy ratunkowe, który narażały podatników na miliardowe straty. Myślę, że wiele banków centralnych świadomie podejmowało tę decyzję – a struktura bailoutu (co pokazuje różnica pomiędzy Irlandią i Islandią) wynikała z ich preferencji i możliwości.

Tym niemniej, ujawnione niedawno nagrania to fascynujący wgląd w zeitgeist sektora finansowego pod koniec pierwszej dekady XXI wieku.