Dziennik transakcji

„Gracze giełdowi nie planują przegrywać. Przegrywają, bo nie planują” (autor nieznany)

W wielu życiowych aktywnościach planowanie jest niesłychanie pomocne. Pozwala przynajmniej w części zapobiec pewnym zdarzeniom, a w wielu przygotować się na sytuacje, które mogą wystąpić. Możemy wybrać się na wycieczkę w góry bez żadnego planu. Ot tak, po prostu wychodząc rano ze schroniska. W zależności od tego czy spadnie deszcz, a może śnieg, czy skręcimy kostkę – każde to wydarzenie możemy potraktować jako stres podnoszący poziom adrenaliny, zaś swoje umiejętności ocenić na podstawie tego, w jaki sposób sobie poradzimy z każdym tego rodzaju zdarzeniem.

Możemy również przygotować nudny plan działania, który przygotuje nas na zdarzenia, które mogą się zdarzyć. Podobnie będzie sytuacja wyglądała przy planowaniu podróży (nie musimy wcale tankować, ani zastanawiać się gdzie to można zrobić, licząc na łut szczęścia), zakładaniu nowego biznesu (w sumie, co nas obchodzi, jakie koszty poniesiemy w pierwszym półroczu).

Rzucających się na oślep w takich działaniach, jakie wymieniłem wyżej, jak również w wielu innych długofalowych projektach, nie ma jednak zbyt wielu. Z wyjątkiem aktywności na giełdzie – bez względu na to czy traktowanej jako spekulacja, czy jako inwestowania. Jest to chyba jedno z nielicznych zajęć, w której szeroka rzesza chętnych od samego początku nie zajmuje sobie głowy planowaniem. Każdy ma w głowie jedynie plan zarobienia „szybko i bez ryzyka”, ale w jaki sposób ma to osiągnąć, w gruncie rzeczy nie jest w stanie precyzyjnie określić. To znaczy być może padnie parę sloganów w stylu „wybieram akcje mocne fundamentalnie” albo „kupuję, gdy RSI jest wyprzedany” – lecz wciąż nie ma to nic wspólnego z planowaniem.

Jednym z najważniejszych elementów planu w tradingu powinno być przygotowanie do strat. Po pierwsze do tego, że wystąpią („jak to JA będę tracił? Niemożliwe!”). To już pierwszy krok do sukcesu, jeśli zaakceptujemy ten koszt. Po drugie musimy nauczyć się określać ich potencjalną wielkość i co najważniejsze mieć plan działania w momencie, gdy wystąpią.

Każde zagrożenie to dla człowieka stres. Jeśli zagrożenie jest dla nas zaskoczeniem, możemy nie być zdolni do działania, lub podejmować je w taki sposób, że szkody będą jeszcze większe. Jeśli jednak przygotujemy się do tego zagrożenia – dopuszczamy możliwość silnego załamania pogody w górach, choć przez ostatni miesiąc nie padało, określamy poziom zleceń stop w transakcji, która wydaje się niemal pewna – stres się pojawi, ale my będziemy na niego odpowiednio reagować, bo jesteśmy do tego przygotowani.

Jednym z elementów naszego planu działania na rynku może być prowadzenie czegoś w rodzaju „dziennika transakcji” – konsekwentnego zapisywania powodów naszych transakcji, opisu sytuacji rynkowej i planowanych przyszłych działań. Tego rodzaju „dziennik” może pomóc w nam nabyciu dyscypliny i systematyczności, czyli dwóch cech, których zdecydowanie brakuje większości graczy i inwestorów.

Każdy z nas pamięta prawdopodobnie sytuacje, gdy pod wpływem lektury gazet, opinii innych uczestników rynku, czy jeszcze innych mniej lub bardziej uświadomionych powodów zmienił własną pozycję na rynku. Ba pewnie w wielu przypadkach – zwłaszcza wśród graczy na rynku terminowym – taka zmiana pozycji mogła mieć miejsce kilka razy w bardzo krótkim czasie. Później zaś pojawia się złość i żal na samego siebie (lub innych), gdy rynek idzie zgodnie z pierwotnymi założeniami.

Emocje graczy są na tyle zmienne, że należy próbować je okiełznać. Systematyczne zapisywanie powodów transakcji pozwala nie tracić z oczu naszych pierwotnych założeń. Dodatkowo pełni bardzo dobrą rolę „monitoringu” przyszłych transakcji, również zmniejszając ryzyko, że o nich zapomnimy.

W kolejnej części spróbuję opisać przykład takiego dziennika, choćby na podstawie wspomnień G. Sorosa (czekam na zgodę wydawnictwa na wykorzystanie części materiału). Na razie do refleksji pozostawiam wyniki ankiety zamieszczonej na stronach bossa.pl