W publicystyce inwestycyjnej popularnym motywem jest idea, że dla części inwestorów aktywność na rynku akcyjnym i całym rynku finansowym jest rodzajem hazardu. Podobnie jak hazard, aktywność na rynku finansowym służy dostarczaniu rozrywki, poszukiwaniu emocji (takich jak nadzieja na zmianę sytuacji finansowej) oraz próbom szybkiego wzbogacenia się.
Inwestorzy o hazardowym nastawieniu do aktywności na rynku finansowym poszukują aktywów o cechach loteryjnych. Są to aktywa, na przykład akcje, o niskiej nominalnej cenie, dużej zmienności i dużej pozytywnej skośności, co oznacza szansę (niewielką) na uzyskanie bardzo wysokich, ekstremalnych stóp zwrotu. Innym instrumentem o takiej charakterystyce są opcje out-of-the-money, o krótkim okresie wygasania.
Od jakiegoś czasu zastanawiałem się, czy jest to tylko interesująca, kontrowersyjna hipoteza publicystyczna. A może istnieją „dowody” na to, że tradycyjny hazard i hazardowa aktywność na rynku akcyjnym są substytutami dla części populacji.
Znalazłem kilka interesujących badań pokazujących, że tak właśnie jest. To badania z mojej ulubionej kategorii: błyskotliwie wykorzystujące naturalne eksperymenty. Co to za wydarzenia? Legalizacja loterii albo pojawienie się ekstremalnie wysokiej wygranej (w znaczeniu kwoty do wygrania) w popularnych loteriach.
Zaledwie miesiąc temu opublikowano najnowsze badanie w tym temacie: Gambling away stability: sports betting’s impact on vulnerable households. Scott R. Baker, Justin Balthrop, Mark Johnson, Jason Kotter i Kevin Pisciotta (BBJKP) wykorzystują w swoim badaniu pełzającą legalizację zakładów sportowych (zarówno online, jak i „na miejscu”) w kolejnych amerykańskich stanach.
Jednym z poruszanych wątków jest wpływ wspomnianej legalizacji na zachowania oszczędnościowe i inwestycyjne gospodarstw domowych. Badacze stosują rozszerzoną wersję standardowej metody różnic w różnicach. W dużym uproszczeniu: grupa, która doświadcza zmiany polityki (legalizacji zakładów sportowych), jest grupą testową. Badanie porównuje zachowanie tej grupy do zachowania grupy kontrolnej, która w tym przypadku nie doświadcza wydarzenia w postaci legalizacji zakładów sportowych. Warto podkreślić, że autorzy korzystali z danych transakcyjnych na poziomie gospodarstw domowych – w tym danych o wpłatach na rachunki bukmacherskie i inwestycyjne oraz wydatkach na poszczególne kategorie konsumpcji. Co się okazało?
Jak łatwo się domyśleć, legalizacja zakładów sportowych wpływa na wzrost wydatków (z zera) na zakłady sportowe. Przeciętnie jest to niepozorne 25 USD kwartalnie, ale dla gospodarstw, które choć raz postawiły zakład, jest to 280 USD kwartalnie, a więc 1 100 USD rocznie. Podobnie jak w przypadku innych form hazardu, gospodarstwa o ograniczonych zasobach finansowych (biedne, mało zamożne) deponują na platformach bukmacherskich większą część swoich dochodów.
Najbardziej interesujący nas wynik to wpływ legalizacji zakładów sportowych na wpłaty na rachunki maklerskie. Legalizacja zmniejsza wpłaty netto (inwestycje netto) o 14%. W przybliżeniu każdy dolar wydany na zakłady bukmacherskie oznacza 2 dolary mniej wpłat netto na rachunki maklerskie.
Graficznym przestawieniem powyższych rozważań jest ten wykres:
Za Scott R. Baker, Justin Balthrop, Mark Johnson, Jason Kotter i Kevin Pisciotta
Badacze nazywają to zjawisko efektem wypierania inwestycji o pozytywnej oczekiwanej wartości (takich jak inwestycje w akcje) przez zakłady o negatywnej oczekiwanej wartości. Dlaczego?
Ponieważ nie zauważyli spadku wydatków na inne formy hazardu, takie jak loterie czy internetowe platformy pokerowe. Zauważyli niewielki spadek wpłat netto na platformy handlu kryptowalutami, ale dużo mniejszej skali niż w przypadku rachunków maklerskich. Badacze zauważyli też, że efekt wypierania inwestycji akcyjnych jest dużo większy w przypadku mniej zamożnych gospodarstw.
Co ciekawe, z badania wynika, że bardziej rozrywkowe platformy inwestycyjne, takie jak Robinhood, są bardziej dotknięte legalizacją zakładów sportowych niż pasywne platformy, takie jak robo-doradcy. Badacze interpretują to jako bezpośredni skutek efektu substytucji: jeden hazard zastępuje inny. Rozrywkowe platformy to jednak niewielka część inwestycyjnych wpłat gospodarstw domowych. Zakłady sportowe wypierają przede wszystkim tradycyjne formy partycypacji w rynku akcyjnym.
Co jeszcze pokazało badanie? Legalizacja zakładów sportowych prowadzi do generalnego zwiększenia wydatków konsumpcyjnych, na przykład na telewizję kablową, jedzenie poza domem i inne formy rozrywki.
Jak wyglądają finansowe konsekwencje wymienionych wyżej zmian w konsumpcji i oszczędnościach? Obejmują wzrost zadłużenia na kartach kredytowych, spadek zdolności kredytowej oraz wzrost częstotliwości przekraczania limitów kont bankowych. Efekty te są dużo mocniejsze w mniej zamożnych gospodarstwach domowych.
Badanie pokazuje więc trzy istotne zjawiska. Dla niektórych ludzi handel na rynku akcyjnym jest substytutem tradycyjnego hazardu. Niektóre wzory konsumpcji mogą istotnie ograniczyć stopę oszczędności i inwestycji. Mniej zamożni ludzie są bardziej podatni na te efekty.
Niezależnie, DM BOŚ S.A. zwraca uwagę, że inwestowanie w instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych środków. Podjęcie decyzji inwestycyjnej powinno nastąpić po pełnym zrozumieniu potencjalnych ryzyk i korzyści związanych z danym instrumentem finansowym oraz rodzajem transakcji. Indywidualna stopa zwrotu klienta nie jest tożsama z wynikiem inwestycyjnym danego instrumentu finansowego i jest uzależniona od dnia nabycia i sprzedaży konkretnego instrumentu finansowego oraz od poziomu pobranych opłat i poniesionych kosztów. Opodatkowanie dochodów z inwestycji zależy od indywidualnej sytuacji każdego klienta i może ulec zmianie w przyszłości. W przypadku gdy materiał zawiera wyniki osiągnięte w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika na przyszłość. W przypadku gdy materiał zawiera wzmiankę lub odniesienie do symulacji wyników osiągniętych w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika przyszłych wyników. Więcej informacji o instrumentach finansowych i ryzyku z nimi związanym znajduje się w serwisie bossa.pl w części MIFID: Materiały informacyjne MiFID -> Ogólny opis istoty instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe.