Wpłaty do ZUS kontra inwestycje w akcje i obligacje. Co jest lepszym sposobem na zapewnienie dostatniej emerytury? Wnioski z mojej analizy mogą być zaskakujące.
Załóżmy, że w 2023 r. przechodzimy na emeryturę mając 65 lat. W 2022 r. średnia długość trwania życia na emeryturze, jeżeli przechodzimy na nią mając 65 lat, to 210 miesięcy. To oznacza, że jeżeli uzbieraliśmy na koncie emerytalnym w ZUS milion złotych (kwota jest tylko przykładowa), to po podzieleniu przez 210 okaże się, że miesięczna emerytura wyniesie 4762 zł.
W ciągu roku daje to 57 144 zł brutto. A więc system emerytalny ZUS pozwala nam wypłacić z konta emerytalnego rocznie 5,7 proc. zgromadzonych na nim środków. Ile moglibyśmy wypłacić, gdybyśmy ten milion złotych mieli zainwestowane w portfel akcji i obligacji? Z najnowszej pracy naukowej opartej na danych z 38 rozwiniętych krajów, w tym z Polski, wynika, że z portfela składającego się z 60 proc. akcji i 40 obligacji możemy wypłacić zaledwie 2,26 proc.
Źródło: Aizhan Anarkulova, Scott Cederburg, Michael S. O’Doherty, Richard Sias „The Safe Withdrawal Rate: Evidence from a Broad Sample of Developed Markets”
W naszym przypadku 1 mln zł kapitału dawałoby to 22 600 zł rocznie, czyli tylko 1883 zł miesięcznie. A zatem z takiego samego kapitału wpłaconego do ZUS dostaniemy ponad 2,5 raza wyższą miesięczną wypłatę, niż z prywatnych inwestycji na rynku kapitałowym. Co więcej, emerytura w ZUS wypłacana jest do końca życia. Tymczasem stopa 2,26 proc. rocznych wypłat z portfela inwestycyjnego została obliczona przy założeniu, że jest 5 proc. szansy na to, iż pieniądze skończą się przed śmiercią.
Ktoś mógłby zapytać: czy nie można tak ustalić wypłat by szansę ruiny finansowej jeszcze obniżyć? Można. Ale wówczas, i tak niewysokie, wypłaty z portfela spadają jeszcze bardziej. Gdybyśmy chcieli obniżyć prawdopodobieństwo bankructwa do 1 proc. to wówczas moglibyśmy z portfela wypłacić zaledwie 0,8 proc. jego środków. W przypadku portfela o wartości 1 mln zł dawałoby zaledwie 8 tys. zł rocznie, czyli 667 zł miesięcznie. Chyba nie muszę dodawać, że z takich środków utrzymać się w Polsce nie da.
Gdybyśmy chcieli z prywatnego portfela dostawać miesięcznie 3304 zł (39 648 zł rocznie), czyli prognozowaną na 2023 r. średnią emeryturę w Polsce przy 1 proc. ryzyku bankructwa, to musielibyśmy mieć portfel akcji i obligacji wart 4,96 mln zł, czyli ponad milion dolarów. Nawet podniesienie akceptowanego ryzyka bankructwa do 5 proc. oznacza, że musielibyśmy zaoszczędzić 1,74 mln zł. To jest kwota poza zasięgiem zdecydowanej większości osób w Polsce.
Zauważmy także, że procent wypłat z portfela akcji i obligacji został policzony przy założeniu, że wypłaty waloryzujemy o wskaźnik inflacji. Tymczasem emerytury w ZUS prawie zawsze są waloryzowane o więcej niż inflacja. Tak więc z czasem różnica między emeryturą z ZUS i inwestycji kapitałowych najprawdopodobniej będzie się zwiększać.
Mało kto wie także, że kapitał który gromadzimy w ZUS waloryzowany jest na jeszcze korzystniejszych zasadach, niż same emerytury. Na przykład w 2023 r. waloryzacja kapitału wyniosła 14,4 proc. A długoterminowo (lata 2000-2020) waloryzacja w ZUS przyniosła bardzo zbliżone wyniki jak zainwestowanie w tym okresie 100 proc. środków w amerykański indeks akcji S&P 500.
Z tym, że ta stopa zwrotu została osiągnięta bez żadnych obsunięć, bo waloryzacja w ZUS nie może nominalnie obniżyć świadczenia. Tymczasem kto w 2000 r. zainwestował w indeks S&P 500 to po ośmiu latach zobaczył, że wartość jego środków spadła o ponad połowę. Niewiele osób potrafi spokojnie patrzeć jak ich oszczędności tak długo i tak dużo tracą na wartości.
Dlatego prawie nikt nie trzyma 100 proc. swoich oszczędności emerytalnych w akcjach. A zatem zapewne niewielu inwestorów osiągnęło stopę zwrotu za ostatnie 20 lat taką jaką miał amerykański indeks akcji S&P 500. Stąd też można wnioskować, że ci którzy w ostatnich dwóch dekadach wpłacali pieniądze do ZUS mają obecnie średnio więcej odłożone niż ci, którzy inwestowali na rynku kapitałowym.
Oczywiście to nie oznacza, że sugeruje iż należy natychmiast sprzedać wszystkie akcje i obligacje i wpłacić wszystkie środki do ZUS. ZUS to forma ubezpieczenia. A więc jedyny sposób by te środki odzyskać, to otrzymywanie comiesięcznych wypłat po przejściu na emeryturę. Jeżeli więc ktoś umrze przed przejściem na emeryturę to jego spadkobiercy nic z tych pieniędzy nie dostaną. A szanse na to nie są niskie, bo na przykład 27 proc. mężczyzn w Polsce umiera przed osiągnięciem wieku emerytalnego(65 lat).
Zauważmy jednak, że jeżeli ktoś polega głównie albo tylko na ZUS jako swoim zabezpieczeniu na starość, to nie oznacza że nic nie zostawi swoim spadkobiercom. Wracając do przykładu z początku tekstu. Osoba, która ma 1 mln zł na koncie w ZUS co miesiąc będzie dostawać z niego co miesiąc aż o 2879 zł (4762 zł – 1883 zł) więcej niż osoba, która dochód czerpie z takiej samej kwoty ulokowanej w inwestycjach kapitałowych.
Przeciętna oczekiwana długość życia w Polsce osoby w wieku 65 lat to 210 miesięcy. A zatem tylko zwykłe zsumowanie tych dodatkowych 2879 zł w czasie trwania emerytury daje 604,6 tys. Gdyby te pieniądze inwestować w portfel akcji i obligacji o oczekiwanej stopie zwrotu 3 proc. (zakładamy dla uproszczenia, że nie ma inflacji, a więc te 3 proc. to jest realny wzrost wartości), to po 210 miesiącach uzbiera się około 800 tys. zł. Całkiem niezły prezent dla dzieci i wnuków.
W dyskusjach na temat ZUS-u zwykle pojawia się argument, że ludzie nie lubią tej instytucji, bo odbierają składki płacone na emeryturę jako kolejny podatek. Wolą odkładać na własnym koncie i sami decydować w co zainwestują bo mają wrażenie, że te środki są bezpieczniejsze przed zakusami państwa. Czy aby na pewno?
Popatrzmy co się stało w Grecji w czasie ostatniego kryzysu finansowego. Emerytury obniżono o 10 proc. co mogłoby wydawać się argumentem przeciwko państwowym systemom emerytalnym. Ale w tym samym czasie dług wobec tych, którzy nabyli greckie obligacje został zredukowany o 74 proc. Tak więc jeżeli jakiś Grek myślał, że jest sprytny, zapobiegliwy i minimalizował wpłaty do greckiego ZUS, a zamiast tego sam odkładał na emeryturę inwestując m.in. w krajowe obligacje, to dostał bolesną lekcję.
Tak więc jeżeli kiedyś w Polsce dojdzie do kryzysu porównywalnego z tym w Grecji i politycy będą musieli szukać oszczędności, to można się spodziewać że, tak jak w Grecji, to emerytury będą jednym z ostatnich miejsc gdzie je znajdą. Wszystko wskazuje zatem na to, że pieniądze na naszym koncie emerytalnym w ZUS są bezpieczniejsze niż nasze prywatne środki w obligacjach skarbu państwa.
Co z tego wszystkiego wynika? Na pewno to, że nie warto więc za wszelką cenę minimalizować składek płaconych do ZUS, tak jak to robi wiele osób. Natomiast sensownie skonstruowany portfel prywatnych inwestycji, czyli odpowiednio zdywersyfikowany geograficznie, a nie tylko akcje z GPW, może ograniczyć ryzyko wynikające z sytuacji, że nasz kapitał w ZUS nie będzie rósł tak szybko jak w ostatnich dwóch dekadach.
Pamiętajmy bowiem o tym, że dobre wskaźniki waloryzacji kapitału w ZUS są pochodną sytuacji gospodarczej naszego kraju. Jeżeli sytuacja ekonomiczna w Polsce się pogorszy, może okazać się, że ci którzy prywatnie inwestowali w portfel światowych akcji, wyjdą na tym lepiej.
7 Komentarzy
Dodaj komentarz
Niezależnie, DM BOŚ S.A. zwraca uwagę, że inwestowanie w instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych środków. Podjęcie decyzji inwestycyjnej powinno nastąpić po pełnym zrozumieniu potencjalnych ryzyk i korzyści związanych z danym instrumentem finansowym oraz rodzajem transakcji. Indywidualna stopa zwrotu klienta nie jest tożsama z wynikiem inwestycyjnym danego instrumentu finansowego i jest uzależniona od dnia nabycia i sprzedaży konkretnego instrumentu finansowego oraz od poziomu pobranych opłat i poniesionych kosztów. Opodatkowanie dochodów z inwestycji zależy od indywidualnej sytuacji każdego klienta i może ulec zmianie w przyszłości. W przypadku gdy materiał zawiera wyniki osiągnięte w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika na przyszłość. W przypadku gdy materiał zawiera wzmiankę lub odniesienie do symulacji wyników osiągniętych w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika przyszłych wyników. Więcej informacji o instrumentach finansowych i ryzyku z nimi związanym znajduje się w serwisie bossa.pl w części MIFID: Materiały informacyjne MiFID -> Ogólny opis istoty instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe.
Wszystko fajnie, widzę tutaj jednak jeden zasadniczy błąd u samych podstaw: ZUS nie ma żadnych pieniędzy. To tylko obietnica, że dostaniemy tyle, ile zostało opisane w powyższych wyliczeniach.
A co mamy w swoim portfelu, to faktycznie istnieje i jest nasze.
Jeszcze jedna uwaga:
To nie tak, że nasze środki (te "na papierze") po naszej śmierci przepadają. Jest tzw. subkonto dziedziczone. Mało kto o tym wie, ale należy edukować rodzinę/spadkobierców, aby upomnieli się o te środki, aby nie przepadły.
Wtedy faktycznie coś z tego ZUSu po nas zostanie.
A czym są obligacje jak nie obietnicą, że państwo zwróci pieniądze z odestkami? Dlaczego uważa Pan, że obietnica zwrotu pieniędzy z tytułu obligacji przez państwo jest lepsza od obietnicy zwrotu wpłaconych składek?
Cóż, akurat nie kupuję w ogóle obligacji Skarbu Państwa. Po części właśnie ze względu na brak zaufania.
Jednak przychodzi mi do głowy argument, że w obligacje emitowane przez państwo inwestują nie tylko obywatele, ale i tzw. "zagranica". I złamanie obietnicy danej obywatelom mogłoby przyjść łatwiej, niż "zagranicy".
Ale wymyśliłem ten argument teraz na poczekaniu, więc nie przywiązuję się do niego specjalnie.
Myślę, że większe znaczenie ma to jak wielu osób dotyczy dług. Emerytów jest znacznie więcej niż właścicieli obligacji, stąd ich siła polityczna jest większa i w mojej ocenie mniejsze szanse na to, że nie otrzymają należnych pieniędzy.
Ryzyko nie dotyczy tych, którzy aktualnie pobierają emeryturę, ale przyszłych świadczeniobiorców – to ich będą dotykać ewentualne zmiany w prawie, a nie tych, którzy już prawa emerytalne nabyli. Tak więc nie uważam, żeby ryzyko zmniejszenia świadczenia emerytalnego dla przyszłych emerytów było pomijalne. Poza tym nie ma się co cieszyć z wysokich wypłat z ZUSu, bo przecież ktoś je musi sfinansować, a tym kimś jesteśmy my – podatnicy.
Jeżeli chodzi o subkonto, to oczywiście zgoda. Aczkolwiek jest na nim zwykle zdecydowanie mniej pieniędzy niż na głównym koncie.
Dodam jeszcze tylko, że pomimo mojego krytycznego komentarza zgadzam się z duchem tego wpisu. Też uważam, że warto potraktować ZUS jako formę kolejnego poziomu dywersyfikacji przyszłej emerytury.
Jeśli faktycznie obietnica zostanie złamana i z ZUSu nic nie będzie, to zostanie nam nasz portfel inwestycyjny.
Jeśli państwo upadnie na tyle, że portfel zostałby nam odebrany/znacjonalizowany, to raz że mamy coś za granicą (dywersyfikacja geograficzna, prawda?), a dwa że w takim przypadku można założyć, iż państwo w całości przejmie ne siebie emerytury. Więc warto w tym ZUS coś tam jednak mieć.
Jeśli zostanie i ZUS i portfel to jesteśmy podwójnie wygrani.
A jeśli przepadną nasze portfele i upadnie ZUS, to wtedy pewnie i tak będziemy mieli na głowie inne problemy, niż jakieś tam inwestycje czy ZUSy 😉