Skazani na Wall Street

Po miesiącach emocji związanych z reformą amerykańskiej służby zdrowia tamtejsza klasa polityczna zabrała się za finalizowanie reformy, którą obrazowo nazywa się „naprawą Wall Street”. Nie brakuje dalej idących porównań, w których mówi się o „zakładaniu kagańca na Wall Street” czy „sprowadzenia bankierów na ziemię” Już sam język pokazuje, iż w reformy – a w praktyce sprowadzą się do serii ograniczeń dla największych instytucji – wpleciono sporą dawkę populizmu, w której bankierów inwestycyjnych z Wall Street przeciwstawia się „common people”.

Pisałem kiedyś o klasycznym i obecnym odkąd istnieje rynek amerykański przeciwstawieniu Wall Street – Main Street, w którym ludzi pracy tworzących fizyczne dobra utożsamiane z prawdziwym bogactwem konfrontuje się ze spekulantami. Jak nigdy konflikt pomiędzy tymi – dodam – dość stereotypowymi grupami wyostrzył się w ostatnim kryzysie, który zmusił amerykańskie władze do rzucenia worków pieniędzy w celu obrony całego systemu finansowego. Z perspektywy kilkunastu ostatnich miesięcy widać, iż wymagający baybassów system bankowy wrócił do życia a wiele instytucji finansowych notuje zyski, które zadziwiają największych optymistów.

Paradoks polega na tym, iż im większe zyski instytucji finansowych, tym większa złość przeciętnego podatnika, który wychodzi z kryzysu ostatni, bo z zasady poprawa kondycji gospodarki znajduje przełożenie na rynek pracy dość późno a – jak wiadomo – spora część ludzi na świecie, również w USA, dysponuje tylko jednym dobrem, które może wymienić na pieniądze – własną pracą. Przy wysokim bezrobociu przepaść między ludem a nabierającymi tłuszczu rekinami z Wall Street bardzo łatwo wykorzystać do walki politycznej podsycając niechęć do znienawidzonych w ostatnim czasie Goldmanów, Sachsów czy innych Morganów.

Kult osobistego sukcesu w USA powoduje, iż Goldman Sachs czy upadły kilkanaście miesięcy temu Lehman Brothers w powszechnym odbiorze nie ma twarzy pracowników tych instytucji, ale ich prezesów. Spersonalizowanie tego konfliktu pozwala wyjątkowo łatwo wytworzyć mechanizm osób odpowiedzialnych za zamieszanie lat 2008-2009 i – odważę się – publicznie oskarżyć konkretne nazwiska za kłopoty przeciętnego Johna Doe. Stąd już tylko krok, do wskazywania, iż konkretni spekulanci winni są temu, iż galon paliwa kosztuje trzy dolary, co niszczy przemysł, rodziny i linie lotnicze. Słowem: za wszystkie kłopoty można oskarżyć dziś Wall Street.

Dlatego w kolejnych tygodniach powinnyśmy obserwować powrót specyficznego polowania na czarownice, w którym Goldman Sachs będzie jednym z głównych oskarżonych. Zanim dacie się Państwo przekonać, iż jakiekolwiek ograniczenia nałożone na Wall Street powstrzymają kapitał spekulacyjny od operowania na rynkach surowcowych czy szerzej towarowych pamiętajcie o dwóch ważnych faktach. Spora część handlu ropą czy innymi surowcami w USA odbywa się poza rynkiem regulowanym w ramach transakcji swapowych. Oczywiście znajdują one odzwierciedlenie w cenach kontraktów notowanych na giełdach, ale raczej pośrednio niż bezpośrednio.

Gracze obecni na amerykańskim rynku towarowym nie muszą wcale handlować na nim w oparciu o amerykańskie prawo. Można nawet powiedzieć, iż im większe restrykcje nałoży się na amerykańskie instytucje, tym większy odsetek transakcji zostanie przeniesiony na rynki, które będą funkcjonowały poza amerykańskim prawem – wzmocni się zatem mechanizm już obecny. Nałożenie ograniczeń wielkości pozycji na wielu rynkach – które zdaje się być już przesądzone – spowoduje, że zamiast wielkich graczy pojawi się masa mniejszych firm kapitałowo powiązanych z dużymi graczami. Bezpieczeństwo będzie iluzoryczne, bo straty i tak będą obciążały akcjonariuszy właścicieli  mniejszych podmiotów, którymi będą największe amerykańskie holdingi bankowe.

Przy okazji warto dodać coś jeszcze: amerykańskie władze muszą zdawać sobie sprawę z tego, że ryzyko na Wall Street można zlikwidować tylko razem z likwidacją samej Wall Street. Niestety amerykański sektor finansowy jest obok Krzemowej Doliny i Hollywood jednym z największych osiągnięć USA i jeśli ma takim pozostać, należy pozwolić mu działać na zasadach, które obowiązywały tam od lat. Można podnosić wymogi kapitałowe, zbudować mechanizm, w którym ryzyko rozkłada się na większą liczbę podmiotów, ale właśnie wielkość i waga Wall Street w amerykańskiej gospodarce powoduje, że Waszyngton i przeciętny John Doe skazani są na to, żeby przybiegać z pomocą, gdy Goldman Sachs czy inny Morgan Stanley dostanie zadyszki. Obietnica, że można to zmienić jest obietnicą nie do spełnienia.