Ego – wróg czy przyjaciel inwestora?

U źródeł większości błędów inwestycyjnych i emocjonalnych uniesień stoi jeden z najmniej rozpoznanych i omawianych czynników jakim jest nasze EGO. Czas więc nadrobić zaległości w wiedzy o jego wpływie i sposobach radzenia sobie z nim.

Upewniła mnie co do tego sonda, którą wywiesiłem na naszym profilu X w ostatni weekend właśnie pod kątem tego wpisu. Wyniki sondy ostateczne wyglądają tak:

Widać tu jak na dłoni 3 problemy i 1 ich rozwiązanie:

16,6% głosujących nie wie, czy ego jest dla nich w jakikolwiek sposób przeszkodą. W takim razie im jest potrzebna wiedza fundamentalna w tym temacie, trudno bowiem rozwiązywać problemy, o których nawet nie wiemy, że mogą nas dotyczyć.

50,3% głosujących w sumie uznaje, że ego jest przeszkodą. Im więc dedykuję porady jak sobie z tym radzić w kolejnych częściach niniejszego cyklu.

33,2% twierdzi, że nie ma z ego problemu. Po części uznaję, że mogą być po prostu „nie zdiagnozowani”, a po części stanowią rozwiązanie problemu, ponieważ posiadają już wiedzę o tym, jak sobie z wpływem ego radzić. I tych zachęcam do podzielenia się swoimi doświadczeniami.

Jest więc co robić, obiecuję, że będzie w miarę prosto i konkretnie, choć potrzeba na pełne wyjaśnienie nieco miejsca, więc całość przerodzi się w cykl pomocnych i mam nadzieję przyjemnych wpisów.

           ***

Ego, choć jest pojęciem wielowymiarowym i różnie interpretowanym w różnych dziedzinach wiedzy, odnosi się generalnie do części naszej osobowości, która jest związana z poczuciem tożsamości, samooceną oraz pragnieniem potwierdzenia swojej wartości. Jest konceptem abstrakcyjnym i nie posiada jakiejś fizycznej lokalizacji w naszym ciele.

W kontekście teorii psychoanalitycznych pochodzi z odkryć Sigmunda Freuda i jest jednym z trzech głównych składników ludzkiej psychiki, obok tzw. Id i Superego. Termin „ego” pochodzi z łaciny, gdzie oznacza „ja”.

Ego reprezentuje tę część osobowości, która działa tylko w pewnej mierze na poziomie świadomości, starając się zaspokoić potrzeby Id (popędy i instynkty) w sposób akceptowalny dla Superego (wpojone normy społeczne i moralne).

Ego ma kluczowe znaczenie dla naszego funkcjonowania, pełniąc przede wszystkim takie role jak:

  Mediator:

Ego działa jako mediator między prymitywnymi popędami Id (które dążą do natychmiastowego zaspokojenia) a moralnymi i społecznymi ograniczeniami narzucanymi przez nasze Superego. W praktyce oznacza to, że Ego pomaga w znajdowaniu kompromisów, które pozwalają na realizację podstawowych potrzeb w sposób akceptowalny społecznie i zgodny z własnymi wartościami.

   Rzecznik rzeczywistości:

Ego operuje według zasady rzeczywistości, co oznacza, że stara się spełniać pragnienia Id w sposób, który bierze pod uwagę ograniczenia rzeczywistości. Jest to przeciwieństwo zasady przyjemności, którą kieruje się Id, dążąc do natychmiastowego zaspokojenia bez względu na konsekwencje. W inwestowaniu natomiast Id pcha nas choćby ku chciwości, ku osiągnięciu natychmiastowych i dużych zysków.

   Mechanizm obronny:

Ego wykorzystuje mechanizmy obronne, aby radzić sobie z wewnętrznymi konfliktami i zagrożeniami dla poczucia naszej własnej wartości. Jesteśmy wyposażeni w kilka ważnych mechanizmów, o których w dalszej części, które pomagają zmniejszyć nasz lęk i utrzymać poczucie kontroli. W inwestowaniu te mechanizmy potrafią zadziałać czasem ze zbyt dużą siłą, dlatego wielokrotnie mówi się w wielu sytuacjach, że to ego stoi za głupimi zdawałoby się błędami decyzyjnymi, chroniąc nas, a nie nasze portfele.

    Świadome myślenie i percepcja:

Ego jest ściśle związane ze świadomym myśleniem, percepcją, pamięcią i innymi procesami poznawczymi, które umożliwiają nam interpretację i reagowanie na otaczający świat.

   Regulacja emocji:

Ego pomaga w regulacji emocji, umożliwiając nam radzenie sobie ze stresem i negatywnymi emocjami w sposób bardziej zrównoważony i produktywny. Tu jest więc pogrzebane jedno z najważniejszych narzędzi przydatnych w skutecznym inwestowaniu/tradingu.

   Podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów:

Ego umożliwia podejmowanie decyzji przez ocenę różnych opcji i potencjalnych konsekwencji, starając się znaleźć najlepsze rozwiązania problemów. To tu powinniśmy w inwestowaniu poszukiwać racjonalności działania.

   Tożsamość:

Ego jest fundamentem naszej tożsamości, naszego poczucia „ja„. To ono integruje doświadczenia, przekonania, wartości i wspomnienia, tworząc spójny obraz siebie. To oczywiście nasz obraz własny, który często różni się od obrazu widzianego przez innych. Dodam, że obraz najczęściej dużo lepszy, niż w rzeczywistości, co w inwestowaniu jest poddawane ciężkim próbom.

   Rozwój osobisty:

Ego jest centralne w procesie dążenia do realizacji własnego potencjału, motywacji do nauki i rozwoju. Bywa, że przerost ego generuje mniemanie o swoim geniuszu, który nie wymaga zdobywania wiedzy o sposobach efektywnego inwestowania.

   Adaptacja:

Ego jest kluczowe w procesie adaptacji do zmieniającej się rzeczywistości. Pomaga ono w ocenie sytuacji, podejmowaniu decyzji i dostosowywaniu się do nowych okoliczności. To jeden z najważniejszych aspektów jego działania w przypadku przede wszystkim aktywnego inwestowania (trading).

Zdrowe funkcjonowanie Ego jest kluczowe dla naszego dobrostanu, ponieważ umożliwia ono zrównoważone zarządzanie wewnętrznymi konfliktami, stresorami zewnętrznymi oraz pomaga w budowaniu zdrowych relacji z innymi, a w tym przypadku z rynkiem.

Nietrudno odkryć, że w wielu sprawach pokrywa się z tym, co nazywamy mindset, któremu poświęciłem już całkiem długi i szczegółowy cykl w przeszłości. Inwestycyjny mindset to w takim razie w dużej mierze prawidłowe kształtowanie naszego ego, które w wielu przypadkach staje się niestety raczej przeszkodą niż pomocnikiem. Ego daje się kształtować, ale wymaga to świadomych działań z naszej strony, zwykle bowiem puszczamy je samopas.

Zanim pokażę jaką rolę pełni EGO w inwestowaniu i tradingu oraz jak je w praktyce wykorzystać dla naszych potrzeb, muszę dodać jedno ważne wyjaśnienie:

Pomimo tego, że w sondzie pytałem o ego w roli przeszkadzacza, to pełni ono także jednocześnie pozytywną i pożyteczną rolę. A często występuje po obu tych stronach jednocześnie.

Dobrym i doskonale znanym tego przypadkiem jest blokowanie przez ego nieakceptowalnych myśli, uczuć i wspomnień, aby nie dostawały się do świadomości. Znamy to doskonale np. z siedzenia na stratnych pozycjach, szczególnie tych dotkliwych czy długo trwających.

Taka blokada jest wybawieniem przed przeżywaniem trudnych i intensywnie negatywnych emocji, które mogą nadwyrężać naszą psyche, a przez to zdusić jasność myślenia i działania. Z drugiej strony długi okres tłumienia emocji i tak odbije się kiedyś na naszym zdrowiu. Nie pozwala też wejść w kontakt z emocjami, tak by nimi móc zarządzać, co w inwestowaniu jest w dużym stopniu pożądane.

Tego rodzaju blokada to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych, o których wspomniałem wcześniej. Istnieje ich oczywiście więcej, a ponieważ ich znajomość w kontekście inwestowania jest istotna, dlatego to właśnie im poświęcę kolejny odcinek.

—kat—