Skandal finansowy z XIX wieku

Insider trading to transakcje na instrumentach finansowych dokonywane przez osobę posiadającą dostęp do niejawnych, cenotwórczych informacji dotyczących tych instrumentów finansowych. Zastanawiam się jak nazwać sytuację, w której posiadacz instrumentów finansowych wykorzystuje swoje wpływy polityczne w celu zwiększenia wartości swojego portfela?

Wyobraźmy sobie na przykład, że premier jakiegoś państwa ulokował 37% swojego inwestycyjnego portfela w obligacje pewnego podmiotu. Sytuacja polityczno-ekonomiczna stwarza wysokie ryzyko niewypłacalności tego podmiotu i znacznego spadku wartości obligacji. Premier angażuje więc aparat państwa i zarządza militarną interwencję, której efektem jest ustabilizowanie sytuacji i wzrost wartości obligacji.

Do takiej sytuacji doszło w drugiej połowie XIX wieku. Bohaterami tej historii są William Ewart Gladstone – premier Wielkiej Brytanii, Imperium Brytyjskie, Imperium Osmańskie i Egipt. W znakomitej książce The Decline and Fall of the British Empire, 1781-1997 przeczytałem, że Gladstone, który w 1882 roku zdecydował o brytyjskiej interwencji militarnej w Egipcie ulokował 37% swoich oszczędności w egipskie papiery wartościowe, których wartość znacznie wzrosła po zwycięstwie brytyjskiego, 40-tysięcznego, korpusu ekspedycyjnego.

W książce Gladstone and the Logic of Victorian Politics dokładnie wyjaśniono problem prywatnego portfela inwestycyjnego brytyjskiego premiera i brytyjskiej interwencji w Egipcie. Gladstone posiadał obligacje Imperium Osmańskiego gwarantowane przez coroczną daninę, którą Egipt płacił Imperium Osmańskiemu od 1841 roku. W momencie wybuchu kryzysu wspomniane obligacje w portfelu premiera warte było około 40 500 współczesnych funtów, około 3 mln w przeliczeniu na funty z 2010 roku.

Gladstone kupował te obligacje na początku lat 70. XIX wieku po 72 pensy. W lecie 1882, a więc w szczycie rebelii kierowanej przez Ahmeda Orabiego a skierowanej przeciwko władzy podległemu Imperium Osmańskiego kedywowi, warte były zaledwie 57 pensów. Rynki finansowe obawiały się, że nowe egipskie władze nie będą płacić daniny Imperium Osmańskiemu ani obsługiwać długu zaciągniętego u europejskich inwestorów. Jednak po zwycięstwie Brytyjczyków w bitwie pod Tel-el-Kebir we wrześniu 1882 roku cena, posiadanych przez Gladstone’a obligacji, osiągnęła 82 pensy. Gladstone osiągnął zysk w wysokości 7,500 funtów, około 0,6 mln funtów z 2010 roku.

Moją uwagę zwróciły obligacje oparte na corocznej egipskiej daninie. W książce The Ottoman Empire and European Capitalism, 1820-1913: Trade, Investment and Production napisano, że w latach 1841-1913 coroczna danina płacona przez Egipt stanowiła istotne źródło dochodów dla znajdującego się w znacznych kłopotach Skarbu Imperium Osmańskiego. W czasie pierwszej fazy zaciąganiu Osmańskiego długu publicznego egipska danina była zabezpieczeniem płatności pożyczek z 1855 i 1871 roku. Po stworzeniu Administracji Osmańskiego Długu Publicznego, egipska danina była transferowana bezpośrednio do Europy, a głównie do Anglii, gdzie zakupiono główną część obligacji z tych emisji. Nie jest więc niespodzianką, że nawet po brytyjskiej okupacji Egiptu (od 1882 roku – T.), brytyjska administracja kolonialna nie zawiesiła płatności daniny. W 1866 roku danina wynosiła około 675 000 funtów, około 49 mln funtów z 2010.

Warto więc pamiętać, że Gladstone był zaledwie jednym z wielu brytyjskich inwestorów, którzy posiadali zabezpieczone egipską daniną obligacje. Parlamentarna opozycja zarzucała brytyjskiemu premierowi, że ochrona finansowych interesów brytyjskich obligatariuszy jest głównym powodem interwencji militarnej w Egipcie. Jeden z biografów Gladstone’a, Colin Matthew podkreśla, że jest kwestią spekulacji, w jakim stopniu, jeśli w jakimkolwiek, osobiste interesy finansowe premiera w ustabilizowaniu sytuacji w Egipcie, zdecydowały o zmianie brytyjskiej polityki, z pośredniego zaangażowania w kwestie Egiptu w stronę militarnej interwencji. Naturalnie, poza kwestiami finansowymi, także kwestie polityczne odegrały istotną rolę w brytyjskim zaangażowaniu w Egipcie pod koniec XIX wieku (od 1869 działał Kanał Sueski, którego Imperium Brytyjskie było udziałowcem od 1875 roku).

W książce British Imperialism: 1688-2000 zauważono, że w 1873 roku brytyjscy inwestorzy posiadali ponad połowę egipskiego długu publicznego (zaciągniętego głównie na budowę Kanału Sueskiego i finansowanie wydatków militarnych). Po bankructwie Egiptu w 1876 roku  egipski budżet został objęty francusko-brytyjska wspólną kontrolą, która podjęła drastyczne kroki w celu zmniejszenia deficytu i przywrócenia obsługi długu. Brytyjscy obligatariuszy posiadali silne wsparcie lobbingowe ze strony Nathana RothschildaCorporation of Foreign Bondholders oraz prasy finansowej. W takich okolicznościach brytyjski premier podejmował decyzje o ewentualnej interwencji militarnej w Egipcie. Jak widać, kryzysy zadłużeniowe od dziesiątków lat posiadają istotny wymiar polityczny, nie tylko w państwie bankrutującym ale także w państwie jego wierzycieli.

Zwróciłem uwagę na te wydarzenia by pokazać, że pewne kontrowersje związane z rynkiem finansowym, na przykład konflikty interesów na styku polityki i rynku finansowego, istnieją już od dziesiątków czy setek lat. Warto także zwrócić uwagę na poziom rozwoju rynku finansowego w XIX wieku. Konstrukcja obligacji Imperium Osmańskiego zabezpieczonych płatnościami z egipskiej daniny, którą transferowano bezpośrednio do obligatariuszy, przypomina konstrukcję listów zastawnych (covered bonds) albo papierów wartościowych opartych na aktywach (asset-backed securities). W tym przypadku zabezpieczeniem obligacji był coroczna danina.

Moim zdaniem obligacje zabezpieczone daniną bez problemu mogą rywalizować z obligacjami opartymi o pulę ubezpieczeń na życie w konkursie na najbardziej egzotyczne instrumenty finansowe.

5 Komentarzy

  1. kjonca

    Oj coś chyba na sobotnim kacu był artykuł pisany 🙂

    „Parlamentarna opozycja zarzucała brytyjskiemu premierowi, że ochrona finansowych interesów brytyjskich obligatariuszy”

    1. trystero (Post autora)

      @ kjonca

      Dzięki. To efekt uboczny mojego procesu twórczego. Często się odrywam od jakiejś myśli, zmieniam układ zdania, etc. Normalnie, tego typu rzeczy wychodzą w czasie 1 albo 2 czytania i wtedy je edytuję ale blog ma krótszy proces powstawania i tylko jedno czytanie.

      1. trystero (Post autora)

        @ wykresologia

        To, że zarabia to jedna sprawa. Ale akurat tutaj przeczytałem w całości (a wcześniej kupiłem) tylko książkę Piersa Brendona (jest fenomenalna!). To co mnie interesowało w innych książkach znalazłem w Google Books albo w ‚look inside’ Amazona. Inna sprawa, że dwie z tych książek są na liście do kupienia 🙂

  2. www.wykresologia.blogspot.com

    Skąd Ty bierzesz te książki? Amazon musi na Tobie dobrze zarabiać 😛

  3. Beeee

    Świetne!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


Opinie, założenia i przewidywania wyrażone w materiale należą do autora publikacji i nie muszą reprezentować poglądów DM BOŚ S.A. Informacje i dane zawarte w niniejszym materiale są udostępniane wyłącznie w celach informacyjnych i edukacyjnych oraz nie mogą stanowić podstawy do podjęcia decyzji inwestycyjnej. Nie należy traktować ich jako rekomendacji inwestowania w jakiekolwiek instrumenty finansowe lub formy doradztwa inwestycyjnego. DM BOŚ S.A. nie udziela gwarancji dokładności, aktualności oraz kompletności niniejszych informacji. Zaleca się przeprowadzenie we własnym zakresie niezależnego przeglądu informacji z niniejszego materiału.

Niezależnie, DM BOŚ S.A. zwraca uwagę, że inwestowanie w instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych środków. Podjęcie decyzji inwestycyjnej powinno nastąpić po pełnym zrozumieniu potencjalnych ryzyk i korzyści związanych z danym instrumentem finansowym oraz rodzajem transakcji. Indywidualna stopa zwrotu klienta nie jest tożsama z wynikiem inwestycyjnym danego instrumentu finansowego i jest uzależniona od dnia nabycia i sprzedaży konkretnego instrumentu finansowego oraz od poziomu pobranych opłat i poniesionych kosztów. Opodatkowanie dochodów z inwestycji zależy od indywidualnej sytuacji każdego klienta i może ulec zmianie w przyszłości. W przypadku gdy materiał zawiera wyniki osiągnięte w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika na przyszłość. W przypadku gdy materiał zawiera wzmiankę lub odniesienie do symulacji wyników osiągniętych w przeszłości, to nie należy ich traktować jako pewnego wskaźnika przyszłych wyników. Więcej informacji o instrumentach finansowych i ryzyku z nimi związanym znajduje się w serwisie bossa.pl w części MIFID: Materiały informacyjne MiFID -> Ogólny opis istoty instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe.

Proszę podać wartość CAPTCHA: *